Prvi maj u Srpskoj u iščekivanju Opšteg kolektivnog ugovora (VIDEO)
Iako jednako crven kao u 19. vijeku, karanfil, kao simbol radničkog bunta, više nije u modi. Oštrica zahtjeva vremenom je otupila, iako razloga za insistiranje na pravima radnika ima kao i prije više od stotinu godina.
Ovogodišnji 1. maj u Srpskoj protiče u iščekivanju novog Opšteg kolektivnog ugovora. Za mnoge je ovaj dan, ipak, više sinonim za nekad popularna prvomajska druženja.
U svjetlu neuspjelih pregovora o Opštem kolektivnom ugovoru po novom Zakonu o radu, radnici u Srpskoj nemaju pretjerano razloga za slavlje. Iako su i jedni i drugi radnicima čestitali praznik, i Sindikat i poslodavci, ispostavilo se, za radnike se zalažu, bar za sada, samo deklarativno, pa krivicu za neuspjele pregovore prebacuju jedni na druge.
Dragutin Škrebić, predsjednik Unije udruženja poslodavaca Republike Srpske, smatra da je za loš položaj radnika u Srpskoj glavni krivac je Sindikat, jer on predstavlja radnike u upravi, a "niko ne razmišlja o realnom sektoru".
Ranka Mišić, predsjednica Saveza sindikata Republike Srpske, kaže da radniku isplaćuje platu poslodavac, a da smo u Srpskoj imali i još uvijek imamo dobre kolektivne ugovore, te da je "problem što se oni u jednom dijelu preduzeća ne primjenjuju, krivac za to je sistem, to rade kontrolni organi, ne Sindikat".
Porukom da je Vlada čvrsto opredijeljena da sačuva svako radno mjesto, 1. maj radnicima je čestitala premijerka Željka Cvijanović. Uz čestitke predsjednika Republike, Narodne skupštine i tradicionalno socijalista, resorni ministar Milenko Savanović poručio je da bi dogovor o novom Opštem kolektivnom ugovoru mogao da bude postignut do kraja maja.
- Niko nema pravo da se igra sa sudbinom ljudi i sudbinom njihovih porodica i njihovim životima - ističe Savanović.
Priča o borbi za radnička prava počinje krajem 19. vijeka. Međunarodni karakter dobija 1886. godine demonstracijama desetina hiljada radnika u Čikagu koji su tražili bolje uslove rada i uvođenje osmočasovnog radnog vremena.
Praznik se tokom godina s američkog kontinenta preselio u Evropu. Na naše prostore je došao početkom 20. vijeka. U prvim godinama osporavan, dolaskom komunizma, postao je njegov simbol i praznik radničkih prava. Tih vremena prisjeća se i Prijedorčanin Zoran Anušić. Sve je počinjalo, kaže, urankom.
- Svi građani koji smo se znali, išli smo zajedno na roštilj, pečenje, prasetina, jagnjetina, piće, opštenarodno veselje, čak se i kolo igralo - kaže Anušić.
Kiša koja u većem dijelu Srpske pada od sinoć, mnoge je omela u planovima, pa su na prvomajski uranak otišli samo najodvažniji. Ove godine nije bilo ni protesta sindikata koji najčešće 1. maja izlaze na ulice da bi podsjetili poslodavce da su spremni boriti se za svoja prava. Ovaj put su od toga u Srpskoj i Srbiji odustali zbog Vaskrsa. S druge strane, ispred preduzeća Sodaso u Tuzli, koje je spaljeno 2014. tokom radničkih protesta, danas su protestovali radnici propalih preduzeća. Protesti su održani i u Zagrebu.