SANU: Priština manipuliše i prećutkuje bogatu srpsku prošlost
Iz SANU upozoravaju da vlasti u Prištini prećutkuju bogatu srpsku prošlost Novog Brda, a sa druge strane nude niz neodrživih tvrdnji o novobrdskoj crkvi Svetog Nikole.
- Obrazlažući politički motivisanu odluku da se zaustave arheološka istraživanja Novog Brda, etnički Albanac, svojevremeno najviši politički rukovodilac na Kosovu i Metohiji Fadilj Hodža izjavio je 1967. godine: "Nas to uopšte ne interesuje, to je srpski spomenik" - podsjećaju iz SANU.
Iz SANU navode da su ranija istraživanja potvrdila tačnost podataka iz pisanih izvora o Novom Brdu koje su osnovali i kasnije svesrdno podržavali kao jedno od najznačajnijih privrednih i urbanih središta srednjovjekovne Srbije vladari iz dinastija Nemanjića, Mrnjavčevića, Lazarevića i Brankovića.
- Na prostoru novobrdskog Donjeg trga pronađeni su temelji velikog rimokatoličkog hrama Santa Marija de Nuovomonte, takozvane Saške crkve. Otkopani su 1956. godine i ispitani ostaci monumentalnog hrama u središtu nekadašnjeg podgrađa - dodaje se u saopštenju.
Iz SANU ukazuju da se na osnovu svjedočanstava nešto mlađih narativnih izvora, ali i mnoštva pronađenih ostataka moravske kamene plastike sa srpskim natpisima, kao i fragmenata fresaka takođe sa ćiriličnim slovima, moglo pouzdano zaključiti da je riječ o pravoslavnoj crkvi Svetog Nikole, naknadno proširenoj.
Prema rezultatima istraživanja, Crkva Svetog Nikole je posle pada grada pod vlast Osmanlija pretvorena u džamiju, navode iz SANU.
U SANU ističu da se, zahvaljujući istraživanju različitih izvora, zna i za nekoliko drugih novobrdskih pravoslavnih hramova, kao i za manju rimokatoličku crkvu Svetog Nikole koja je bila u službi još 1642. godine kada je srpska saborna crkva, posvećena istom svecu, već uveliko bila pretvorena u džamiju.
U SANU smatraju da su prikrivanje naučno utvrđene istine i iznošenje netačnih podataka predstavljali samo "prvi korak u neprihvatljivom smjeru".
Potpuno prenebregavajući rezultate dugogodišnjih istraživanja, Arheološki institut u Prištini započeo je nedavno, uz podršku njemačke Ambasade naučno i stručno neutemeljenu "rekonstrukciju" starijeg dijela crkve Svetog Nikole, dajući mu oblik trobrodne bazilike, koji zasigurno nije imao, dodaje se u saopštenju.
- Dok mnoge stare srpske crkve uništene 1999. i 2004. godine, čiji je izgled savršeno dobro poznat, ostaju u razvalinama u Mušutištu, Rečanima, Dolacu, Čabićima... potpuno se proizvoljno obnavlja jedan davno srušeni hram. Valja pritom primetiti da su kosovske vlasti nedavno zabranile i rekonstrukciju crkve Svetog Nikole u manastiru Svetih arhanđela kod Prizrena, iako za njeno obnavljanje ima znatno više podataka nego za obnovu novobrdskog hrama - navode u SANU.
U saopštenju se ističe da je zato jasno "da nije na delu želja za rekonstrukcijom drevnog crkvenog spomenika u Novom Brdu već pokušaj tendencioznog konstruisanja njegovog novog identiteta".
Iz SANU upozoravaju da je ostacima tog hrama nanesena velika šteta već radovima u prvoj fazi i da će se tragično uvećavati ukoliko projekat "rekonstrukcije" ne bude odmah obustavljen.