Zašto su požari u Amazoniji katastrofalni za našu planetu? (FOTO)
Ukoliko Amazonska prašuma dostigne dovoljan nivo gubitka zelenog pokrivača, čitav region pretrpjeće nepopravljive promjene koje će promijeniti zeleni krajolik u savanu sa raštrkanim dijelovima pod niskim zelenilom, a gubitak biodiverziteta biće katastrofalan po čitav svijet.
Upozorenje dolazi iz izveštaja istraživanja objavljenog u časopisu Sajens advanses (Science Advances), čiji su autori Karlos Nobre, predsjedavajući odjeljenja za klimatske promjene na brazilskom nacionalnom Institutu za nauku i tehnologiju (INPE), i Tomasa Lavdžoja sa Univerziteta "DŽordž Mejson" u SAD.
- Amazonski sistem je blizu tački bez povratka - naveo je Lavdžoj.
Kako su autori naveli, još od 70-ih godina, kada je profesor Eneas Salati utvrdio da Amazonska prašuma generiše okvirno polovinu padavina potrebnih za njen opstanak i razvoj, postavlja se pitanje koliki bi maksimalni gubitak zelenog pokrivača morao da bude prije nego što bi čitav regionalni hidrološki ciklus toliko degradirao da najveća svjetska prašuma ne bi mogla više da opstane.
Prvi modeli korišćeni procjenjivali su da bi gubitak zelenog pokrivača morao da bude 40 odsto da bi se takav scenario obistinio.
U prethodnim decenijama, međutim, pojavili su se novi faktori koji utiču na hidrološki ciklus Amazonije. Ovi faktori uključuju klimatske promene i širokorasprostranjeno paljenje tokom sušne sezone kako bi se raskrčio prostor za poljoprivrednike.
Kombinacija sječe, klimatskih promjena i paljenja ukazuje da bi drastične promjene ekosistema u istočnim, južnim i centralnim delovima džungle uslijedile već sa 20 do 25 odsto izgubljenog zelenog pokrivača.
Ove procjene i modeli zasnovani su na istraživanju koje objavljenog 2016. godine u Proceedings of the National Academy of Sciences, koje je Nobre sproveo sa kolegama sa INPE-a, brazilskog nacionalnog Insituta za istraživanje svemira, Centra za sprečavanje prirodnih katastrofa i Univerziteta u Braziliji.
- Uprkos tome što ne znamo tačnu tačku bez povratka, procjenjujemo da je Amazonija veoma blizu granice. Gubitak zelenog pokrivača dostigao je 20 odsto - oko miliona kvadratnih kilometara, mada se oko 15 odsto te površine (150.000 kvadratnih kilometara) oporavlja - istakao je Nobre.
Prema riječima istraživača, megasuše iz 2005, 2010. i 2015-2016 mogle bi da predstavljaju prve znake približavanja tački bez povratka. Ti događaji, zajedno sa velikim poplavama 2009, 2012. i 2014. navode na zaključak da čitav amazonski sistem oscilira.
- Ponašanje čovjeka pojačalo je poremećaje u hidrološkom ciklusu regiona. Da nije bilo ljudskog djelovanja, velika suša izazvala bi gubitak određenog broja drveća, ali bi on bio nadoknađen naredne godine sa obilnih padavina, uspostavljajući ekvilibrijum - naveo je Nobre.