Anđelković: Političari nemaju pravo da ućutkavaju crkvu
"Čini mi se da bi bilo nekorektno osporavati političkim strukturama da ponude svoje viđenje rešenja, odnosno da ga izlože referendumskom sudu građana, uz sve političko i istorijsko breme koje sa sobom po vlast nosi ma koji ishod izjašnjavanja birača", istakao je Anđelković.
On je naglasio da mu s druge strane deluje jednako neprihvatljivo, što je kod državnog vrha sada slučaj, negiranje prava SPC-u da ima sopstveni stav po pitanju budućnosti Kosova, odnosno da isti javno zagovara čak i u kontekstu potencijalnog održavanja referenduma.
"To nije nikakvo loše mešanje crkve u politiku. Kako zbog specifičnih istorijskih okolnosti koje važe za nas, tako i u svetlu univerzalnih demokratskih vrednosti! Srpski narod je u drugoj polovini 15. veka - sa otomanskim osvajanjem poslednjih ostataka Srbije, Bosne, Hercegovine i Zete - izgubio klasične elemente svoje policentrične državnosti. Neko vreme je njen plamen održavan posredstvom institucije srpskih despota u 'izbeglištvu' /nazovimo to vladom u egzilu/, a onda je i taj trag državnosti nestao. Kao njen institucionalni čuvar ostala je Srpska pravoslavna crkva", podsjetio je Anđelković.
U takvim okolnostima, kaže on, Crkva je suštinski doprinijela očuvanju našeg srednjovjekovnog državnog nasljeđa kao i, makar kod pravoslavnih Srba, nacionalne svijesti.
"Bez preterivanja, bila je ključni inspirator nacionalno-oslobodilačke borbe iz koje je proizašla obnova srpske državnosti u zaleđu Јadrana /Crna Gora/ i na prostoru Podunavlja tj. u Šumadiji. SPC je uz to razbacivala iskre srpske nacionalne i državne ideje na svim teritorijama na kojima su Srbi bili iole kompaktno nastanjeni a one još nisu bile oslobođene", naveo je Anđelković u autorskom tekstu za "Politiku".
Iz svega rečenog, istakao je on, jasno je da je Srpska crkva "starija" od moderne srpske države "/kažem u jednini jer nažalost Crna Gora iako srpska zemlja nije više srpska država dok je Republika Srpska državni entitet u okvirima BH zajednice/".
"S pravnog stanovišta u sekularnoj državi to mnogo ne znači, ali svakako znači u moralnom i nacionalnom pogledu. Otuda, meni je zbog svega rečenog problematično kada se negira pravo SPC-u da o važnim nacionalnim pitanjima, sada konkretno o Kosovu i Metohiji, zauzima autentičnu poziciju makar ona bila i u raskoraku sa državnom. Uveren sam da mnogi misle kao i ja, sa konsekvencama koje to može da ima po rejting političara. Ali neka o tome misle oni", rekao je Anđelković.
Prema njegovim eiječima, u glavne elemente građanskog društva spadaju: tržišna ekonomija i subjeki koji tu deluju, nezavisni mediji, od države nezavisni izvori ekspertize o svim aspektima vladine politike, razgranata mreža dobrovoljnih udruženja u svom oblastima društvenog života.
"Tu se nalazi i SPC, ma koliko takvo uprošćeno svrstavanje Crkve može da zaboli mnoge ljude privržene tradiciji i nacionalnoj ideji. Tu smo gde smo, bilo to dobro ili loše, ali onda bar da to uvažimo bez dvojnih standarda. A po definiciji subjekti građanskog društva - znači i SPC - postoje da bi se borili za realizaciju svoje misije, odnosno radi zaštite građana koji im prilaze ili su u fokusu njihove pažnje", dodao je Anđelković.
On je istakao da su institucije građanskog društva nezavisne u odnosu na vlasti ali ona nije u odnosu na njih i imaju pravo da u domenu svoje moći a u skladu sa svojim ciljevima nastoje da modifikuju vladinu politiku.
"Stvarajući odgovarajuću društvenu atmosferu, već zavisno od svog ugleda i snage, podstiču vladajuće strukture da razmisle o njihovim zahtevima. Naravno, one mogu da ih uvaže ili odbace. To je već pitanje političke kalkulacije. Svako je tu krojač svoje sreće ali nikome nije zabranjeno da u ruke uzme pribor za društveno 'šivenje'", naglasio je Anđelković.
On je upozorio da je druga strana medalje da li se mnogi naši političari možda boje uticaja i ugleda SPC pa zato pokušavaju da je ućutkaju, zaključivši da na to već nemaju pravo.