Lipljan: Јedina škola koja ne radi ponedjeljkom
Osnovna škola "Braća Aksić", osnovana prije 154 godine, stub je opstanka i temelj na kojem preostalih oko 350 Srba iz urbanog dijela Lipljana, gdje ih je do 1999. godine živjelo više od 15.000, nastoji da izgradi budućnost.
Uprkos pritiscima i svakodnevnoj izloženosti učenika ove škole prijetnjama, provokacijama i čestim kamenovanjima, ona je opstala i uz obližnju crkvu predstavlja stub opstanka Srba i srpskih institucija u opštini Lipljan, kaže direktor škole Bratislav Đedović.
- Јeste da se broj Srba u odnosu na ukupan broj stanovnika opštine meri promilima, ali, iako smo malobrojni, mi predstavljamo kamen temeljac na kojem se zasniva cjelokupna politika opstanka srpske škole, institucija i srpstva u Lipljanu - kaže Đedović.
On navodi da je škola "Braća Aksić", uz osnovne škole u Prizrenu i Prištini, najstarija srpska škola osnovana na teritoriji Kosova i Metohije.
Srpski đaci i njihovi nastavnici su 1999. godine protjerani iz starog školskog objekta, građenog početkom prošlog vijeka.
Nastava je organizovana u garažama i privatnim kućama do 2006. godine, kada je o trošku Vlade Srbije izgrađen savremen objekat u strogom centru grada koji od mjesne crkve dijeli magistralni put, kojim, veli Đedović, svakodnevno više od 2.000 albanskih đaka prolazi i sa kojeg svakodnevno provociraju srpske učenike i njihove nastavnike.
- Ovo je jedina srpska škola, a verujem i jedina u svetu u kojoj se nastava izvodi od utorka do subote jer ponedjeljkom škola ne radi zbog pijačnog dana - kaže Đedović, naglašavajući da upravo ta činjenica dovoljno govori o uslovima u kojima se srpski đaci školuju.
Đedović podsjeća da su nastavnici, bježeći pred razularenim albanskim hordama 1999. godine, uspjeli da sačuvaju biste braće Aksić i izvuku dokumentaciju iz arhive koja čini istorijsku građu o trajanju ove srpske škole.
- Istorijat škole i njeno trajanje daju nam dodatnu snagu da istrajemo i da spasavanjem škole spasimo bar nadu da je povratak i opstanak Srba u ovoj opštini moguć - ističe Đedović.
Od ukupno 133 učenika, u matičnoj školi u Lipljanu broj učenika je tokom proteklih pet godina smanjen za više od pola, u isturenim odjeljenjima u Novom naselju je ostalo manje od trećine, kao i u multietničkom selu Rabovce, dok je broj učenika u Starom Gracku, poznatijem po masakru 14 srpskih žetelaca, sveden na 13.
- Uz Lipljan, najveće raseljavanje je pogodilo Novo naselje u kojem smo do pre nekoliko godina imali po minimum 15 učenika u svakom od osam razreda - navodi Đedović i kaže da, uz lošu bezbjednost, nezaposlenost tjera mlade roditelje na iseljavanje.
Ukoliko se, veli on, mladim bračnim parovima ne omogući egzistencija, biće uzaludni napori države Srbije da opremanjem škola savremenim učilima i pomagalima, poput elektronskih tabli i dnevnika, stvori savremene uslove za školovanje srpskih dječaka i djevojčica u Lipljanu.
Učiteljica Olivera Zarković kaže da je ponosna što pripada generaciji srpskih učitelja koji nastoje da djeci "usade znanje i svest kojoj naciji pripadaju".
- Teško breme odgovornosti je na svima nama jer, uz obavezu da djeci prenesemo znanje i naučimo ih prvim slovima azbuke, neprestano je prisutan strah prvenstveno za njihovu bezbjednost - kaže ona.
Učiteljica ističe da u školi nema zaposlenog - ni nastavnika niti pomoćnog radnika, koji odlazi kući sam jer "od kuće do škole prate djecu" i tek kad djecu preuzmu roditelji spokoj se koliko-toliko vrati.
Nastavnici i zaposleni u ovoj školi, njih 93, uglavnom čine mladi koji su, navodi Đedović, svako na svoj način, garancija da srpstvo neće izdahnuti u Lipljanu u kojem se tokom posljednjih dvadeset godina naselilo blizu 100.000 Albanaca, a istorijska činjenica je da u Lipljanu, do početka sedme decenije prošlog vijeka, nije živjela nijedna albanska duša.