Јedan prsluk mogao je da spriječi Prvi svjetski rat?

Јedan svileni prsluk je prije sto godina mogao da spriječi krvave događaje u kojima će život izgubiti milioni vojnika i civila.

Testovi stručnjaka Vojnog muzeja u Lidsu, na sjeveru Engleske, trebalo bi da dokažu da je svojevrstan svileni pancir, koji je nadvojvoda Franc Ferdinand posjedovao, mogao da zaustavi metak koji je u njega, u junu 1914, ispalio Gavrilo Princip.

U vrijeme atentata, koji je tadašnja štampa opisala kao “pucanj koji se čuo u cijelom svijetu“, Franc Ferdinand je imao jedan takav prsluk, ali ga tog, za njega i njegovu surpugu kobnog dana, nije nosio. Franc Ferdinand je bio svjestan da mu je život ugrožen – njegov stric je preživio pokušaj atentata nekoliko godina ranije, a bio je i upozoren na uzavrlu atmosferu u Sarajevu.

Prema pisanju londonskog Gardiana, pancir je osmislio poljski izumitelj Kazimir Zeglen, a bio je napravljen od tankih, ali čvrstih slojeva organskih materijala, prevashodno svile.

Tačno mjesec dana nakon atentata, 28. jula 1914, Austrougarska je objavila rat Srbiji. Do 4. avgusta sukobu su pristupili saveznici obje strane, i svet se zauvek promenio.

Muzej u Lidsu poseduje replike pancira, koje su napravljene prema originalnoj specifikaciiji, a njegovi stručnjaci ih testiraju sa municijom i oružjem sličnim poluautomatskom pištolju brauning iz 1910. kojim je Princip pucao na Franca Ferdinanda. Testovi se i dalje sprovode, ali je već dosad utvrđeno da svila ima moć da zaustavi metak.

Lisa Trejnor, istraživač i stručnjak za Prvi svjetski rat, izjavila je za Gardian da se zainteresovala za ovu priču kada je naletela na identični pištolj brauningu iz kojeg je Princip pucao.

- To me podstaklo na razmišljanje: Šta bi bilo da nadvojvoda nije ubijen? Da li bi rat bio odložen? Nakon višemesečnog istraživanja i uz pomoć međunarodnih stručnjaka, ustanovila sam da je veoma moguće da bi nadvojvoda preživeo atentat da je nosio pancir – navela je Trejnor.

Ona i njene kolege poželjeli su da tu teoriju stave na probu, te su započeli seriju testova.

- Ne bih željela da prejudiciram ishod sliljedeće runde testova. Ali, već sada mogu pouzdano reći da svila zaista ima sposobnost da zaustavi metak – istakla je ona.

Kopije prsluka i rezultati analiza biće predstavljeni javnosti na izložbi “Meci, sečiva i borbene kacige“ (Bullets, Blades and Battle Bowlers), koja će biti otvorena u septembru u Vojnom muzeju u Lidsu.