Protokol o saradnji Јevrejskog kulturnog centra i Arhiva Srpske
Mikeš je rekao da se ovim protokolom dugogodišnja intenzivna saradnja Centra i Arhiva podiže na viši nivo i daje podsticaj istraživačkom radu.
"Želimo da pomognemo Arhivu u bilo kom pogledu, uključujući i naš prostor, dok, sa druge strane, uz njihovo pomoć možemo doći do više saznanja o istoriji Јevreja u Banjaluci", rekao je Mikeš.
On je dodao da jevrejska opština Banjaluka raspolaže određenim materijalom koji bi bio interesantan za Arhiv Republike Srpske.
"Međutim, svaki dan se javljaju novi ljudi koji raspolažu interesantnim materijalim. Između ostalog, danas se javio i jedini Јevrejin iz Dervente sa masom dokumenata", rekao je Mikeš.
Direktor Arhiva Bojan Stojnić rekao je da ova institucija baštini bogatu arhivsku građu od 17. vijeka, među kojima i o istoriji Јevreja u Bosanskoj Krajini i ostalim dijelovima BiH.
"U našoj zbirci baštinimo građu o jevrejskim porodicama u Banjaluci i BiH, ali i brojne fotografije porodica i pojedinaca koji su zadužili ovaj grad privredno i kulturno", rekao je Stojnić.
Nakon potpisivanja protokola predstavljena je i monografija "Tragovima naših komšija: Јevreji u BiH i holokaust" autora Anise Hasanhodžić i Rifeta Rustemovića u kojoj je predstavljena jevrejska materijalna i nematerijalna istorija u 15 gradova BiH.
Hasanhodžićeva je rekla da monografija obuhvata period do Drugog svjetskog rata, uz određene informacije o današnjoj situaciji, s obzirom da danas u BiH postoji šest jevrejskih opština od kojih dvije u Republici Srpskoj, a četiri u Federaciji BiH.
"Monografijom nastoji praktikovati kultura sjećanja i ona posvećuje izuzetnu pažnju instituciji komšiluka kakva je nekad postojala u BiH", rekla je Hasanhodžićeva.
Ona je dodala da su prije Drugog svjetskog rata Јevreji živjeli u više od 60 opština u BiH, od kojih su u 34 imali formirane jevrejske zajednice, među kojima je najznačajnija bila u Sarajevu.
"Knjiga je pokušala da stavi akcenat na manje čaršije poput Rogatice i Vlasenice da bi se obratila pažnja na ono što je manje poznato", rekla je Hasanhodžićeva.
Prema njenim riječima, do austro-ugarske okupacije u BiH su preovladavale sefardske zajednice, nakon čega dolaze i Aškenazi, čime nastaje svojevrsna simbioza.
"Sefardski Јevreji su svakako imali jaču ulogu u BiH, s obzirom da su samo u Sarajevu, Banjaluci i Tuzli bile formirane i zasebne aškenaske opštine, s tim da je Tuzla jedini grad u kojem su Aškenazi bili brojniji", rekla je Hasanhodžićeva.
Šef Predstavništva Republike Srpske u Izraelu Arie Livne rekao je da je u Sarajevu postojala jevrejska sredina koja je bila rijetka u Evropi i da je ovaj grad bilo veliki centar Јevreja na Balkanu.
On je dodao da u Izraelu danas živi veliki broj doseljenika iz BiH, koji su među najboljim useljenicima, a među kojima je veliki broj istaknutih građana Izraela.
Monografija "Tragovima naših komšija: Јevreji u BiH i holokaust" nastala je u okviru projekta Akademije nauke Austrije u saradnji sa Ministarstvom za obrazovanje, nauku i kulturu ove zemlje od decembra 2013. do marta ove godine.