Analiza: MMF-ova kriza u evrozoni
Vudsova, koja je i dekan Blavatnik škole upravljanja, navodi u komentaru za Prodžekt sindikejt (Project Syndicate) da je učešće Fonda u naporima za spasavanje evrozone možda povećalo ugled te institucije u Evropi, ali da se neuspjeh MMF-a i njegovih evropskih akcionara da slijede svoje najbolje prakse može pokazati kao fatalan pogrešan korak.
Јedna od ključnih lekcija ignorisanih u grčkom debaklu, po njenom mišljenju, jeste taj da u trenutku kada je paket pomoći potreban, on mora biti dat jednom - i nikada više.
MMF je tu lekciju naučio 1997. godine, kada je zbog neadekvatnog programa pomoći Јužnoj Koreji pokrenuta druga runda pregovora.
U Grčkoj je, međutim, problem još gori, jer novi plan vrijedan 86 milijardi evra, o kom se trenutno pregovara, dolazi poslije paketa pomoći u visini od 110 milijardi evra iz 2010. godine i od 130 milijardi evra iz 2012.
MMF je sam po sebi u velikoj mjeri ograničen. Njegovi krediti su ograničeni visinom doprinosa države kapitalu Fonda, i po tom kriterijumu krediti MMF-a dodijeljeni Grčkoj su među najvišim odobrenim zajmovima u istoriji te institucije.
Na drugoj strani, članice evrozone nisu suočene sa takvim problemima, i iz tog razloga su bile slobodne da daju "zeleno svjetlo" za program koji bi bio održiv, ukazuje Vudsova.
Druga lekcija koju je ignorisao MMF, kako dodaje, jeste ta da ne treba spasavati banke. Fond je 80-ih godina prošlog vijeka tu lekciju naučio na teži način, kada je nenaplative bankarske kredite nekih vlada u Latinskoj Americi prebacio u svoje knjige i na teret dugih država-članica, odobravajući tim vladama zajmove za rješavanje duga.
U Grčkoj, loši zajmovi koje su odobrile francuske i njemačke banke "preseljeni" su u javne dugove, prebacujući izloženost ne samo na evropske poreske obveznike, već i na sve članice unutar MMF-a.
Treća lekcija koju, kako tvrdi Vudsova, MMF nije bio u stanju da primijeni u slučaju Grčke, jeste ta da štednja obično dovodi do začaranog kruga, jer rezanje potrošnje uzrokuje daleko veći pad privrede nego što bi inače.
Četvrta lekcija koju je ta međunarodna institucija naučila jeste ta da je vjerovatnoća realizacije reformi najveća kada su one malobrojne i kada su pažljivo usmjerene. Kada država traži pomoć, primamljujuće je za kreditore da insistiraju na dugoj listi reformi. Međutim, krizom pogođena vlada će, kako ocjenjuje Vudsova, imati teškoće da sprovede brojne zahtjeve.
MMF je, zajedno sa evropskim partnerima, zahtijevao od vlade u Grčkoj ne samo da smanji potrošnju, već i da preduzme poreske, penzione, pravosudne i reforme na tržištu rada, podsjeća direktorka sa Oksford Univerziteta.
Peta lekcija je da je uspjeh reformi malo vjerovatan ako vlada nije posvećena njihovom sprovođenju, a šesta lekcija koju je MMF smetnuo sa uma jeste da spasavanje država koje u potpunosti ne kotrolišu sopstvene valute nosi dodatni rizik.
Kao što je MMF naučio u slučaju Argentine i Zapadne Afrike, takvim državama nedostaje jedan od najednostavnijih načina za prilagođavanje na dužničku krizu, a to je devalvacija.
MMF je, kako se navodi u komentaru, trebalo da procijeni da li je bilo potrebe za njegovim učešćem u svim krizama koje su zahvatile članice evrozone.
Najočigledniji razlog za angažovanje MMF-a je taj, kako smatra Vudsova, što Evropa nije uspjevala da riješi sopstvene probleme, a pri tome je imala moć i uticaj da uvuče Fond u rješavanje njenih teškoća.
Generalni direktor MMF-a je oduvijek Evropljanin, a evropske države imaju nesrazmjeran udio glasova u Odboru MMF-a, zaključuje Vudsova.