Orden Svetog Save Momiru Krsmanoviću za djela o stradanjima Srba
U obrazloženju Sinoda Srpske pravoslavne crkve navodi se da je orden uručen piscu iz Beogradu Momiru Krsmanoviću za istrajno svjedočenje istine o stradanju srpskog naroda u jednom tragičnom vremenu koje je svojim knjigama opisao i otrgao od zaborava sa jasnom porukom da se tako nešto više nikada nikome ne ponovi.
Oko 6.000 imena stradalih Srba na Drini, koje je sakupio u svojim knjigama, ispisano je na zidu u Muzeju u Starom Brodu koji je otvoren i osveštan 7. septembra.
Orden je dodijeljen na prijedlog patrijarha Irineja koji je uručujući orden rekao da su djela Krsmanovića napisana i ispitana od aktera ovih događaja, tako da je sve to potvrđeno, a ne uzeto iz literature.
- Vi ste ostavili trajnu dokumentaciju - Vaše knjige o tragediji našeg naroda, stradanju velikog broja našeg naroda i to ste učinili iz srca i duše, jer ste živeli sa njihovim problemima i stradanjima - rekao je patrijarh srpski, dodajući da je zbog toga Sveti sinod donio odluku da ga nagradi ovim visokim odlikovanjem.
Patrijarh Irinej je rekao da će u istoriju ući Krsmanovićeva djela, među kojima su "Teče krvava Drina", "Krvave ruke islama", "Tragovi mrtve braće", "Kletva mrtve braće", "I Bog je zaplakao nad Bosnom", "Tamni život pod zvezdanim nebom" i "Golgota srpskog naroda".
- Nama ostaje želja da se takva tragedija više ne dogodi, ne samo našem narodu, nego nigde u svijetu - rekao je patrijarh srpski.
Krsmanović je zahvalio za orden i istakao da mu je učinjena izuzetno velika čast što je primio odlikovanje SPC.
- Hvala na lijepim riječima o mojim knjigama u kojima sam se trudio da opišem stradanje našeg naroda i zahvaljujući kojima su mnogi saznali za više od 6.000 Srba koje su poubijale hrvatske i muslimanske ustaše u Starom Brodu, kao i za stradanje naše braće i sestara od komunističkih vlasti posle 1945. godine - naveo je Krsmanović.
On je rekao Srni da je za njega ova nagrada najveće priznanje koje je do sada dobio, te dodao da posjeduje samo Orden rada sa srebrnim vijencem iz vremena SFR Јugoslavije.
On je dodao da je njegove knjige o stradanju Srba u Drugom svjetskom ratu "Teče krvava Drina", "Tragovi mrtve braće" i "Kletva mrtve braće" patrijarh Irinej pročitao i lično predložio Sinodu da ga odlikuje Ordenom Svetog Save drugog stepena.
- Јa sam to opisao pre 45 do 50 godina dok su još bili živi ljudi koji su preživeli te strahote. Oni su autentično govorili događaje i imena - rekao je Krsmanović.
On je naveo da se 5.931 ime koje je sakupio nalazi u Muzeju u Starom Brodu, nedavno podignutom povodom 6.000 stradalih Srba na Drini, te da cijeli jedan zid u tom muzeju sadrži imena iz njegove knjige sa svim podacima - ime, prezime, ime oca, iz kog je sela, koja opština.
- Sve je autentično, nijedno ime nije izmišljeno. To je moj doprinos da se to ne zaboravi. Јa sam na vreme još pre 40 do 50 godina radio. Sad imam 87 godina. Materijal sam prikupljao idući od mesta do mesta, slušajući gde je i koliko članova jedne porodice zaklano, koliko u drugom selu, koje je selo spaljeno, gde su svi pobijeni - rekao je Krsmanović, dodajući da je podatke prikupljao od preživjelih Srba.
Srpski pisac Momir Krsmanović rođen je u mjestu Bursići, u opštini Višegrad. Autor je više istorijskih romana o genocidu nad srpskim narodom.
Početkom Drugog svjetskog rata u Јugoslaviji, 3. oktobra 1941. godine kada je imao devet godina, preživio je ustaški pokolj u Klisuri podno Sjemeća /između Sjemeća, Borika i Međeđe/ nad srpskim zbjegovima u Podrinju.
U ovom ustaškom pokolju su mu ubijeni majka Јoka, šestogodišnji brat Radomir i mnogobrojna rodbina. Otac Milivoje je preživio zajedno sa 40 stanovnika koji su branili selo od ustaša, ali su bili potisnuti i selo su zauzele ustaše.
Momir Krsmanović je neposredno prije pokolja pobjegao na brdo iznad sela, a kada se nakon pokolja vratio, zatekao je rasporenu majku. Јedini koji je preživio pokolj bio je njegov šestogodišnji brat Milorad koji se nalazio sakriven ispod ponjave.
Nakon toga, 1942. godine završava sa bratom u logoru Sajmište u Beogradu, gdje ga prihvata Nedićev Crveni krst, te Momir osnovnu školu završava pri vojsci Milana Nedića u domu za srpske izbjeglice.
Nakon Drugog svjetskog rata završava mašinbravarski zanat i višu metalsku školu.
Prvu priču "Deca oko mrtve majke" objavio je u listu "Omladina Јugoslavije".
Momir Krsmanović je potpredsjednik Upravnog odbora Akademije "Ivo Andrić", te član Udruženja književnika Srbije i Udruženja književnika Republike Srpske.
Penzionisan je i živi u Beogradu.