KiM: Lažnim vještačenjima o porušenim džamijama do Uneska

Zvaničnici Prištine na sve načine pokušavaju da ojačaju svoju poziciju u diplomatskoj borbi za prijem u Unesko pa su počeli da licitiraju brojem džamija koje su srušile srpske bezbjednosne snage na Kosovu i Metohiji.

Zato su na reagovanje srpskih zvaničnika da oni koji su od 1999. godine srušili ili oštetili 150 pravoslavnih crkava i manastira nemaju ni moralno pravo da konkurišu za Unesko, iz kabineta Ise Mustafe uzvratili da su srpska policija i vojska bile bezobzirnije i tokom 1998. i 1999. godine uništile između 200 i 300 islamskih bogomolja.

Sagovornici „Politike”, čak i oni koji nisu željeli zvanično da govore, osporavaju ovakve navode Prištine. Kako kažu, srpske snage su jedino dejstvovale po onim džamijama koje su bile „snajperska gnezda OVK”, a njih nije bilo toliko koliko se tvrdi u Prištini.

Različiti kosovski izvori pak nisu načisto da li je stradalo nešto više od 200 ili svih 300 islamskih vjerskih objekata, kako tvrdi Petrit Seljimi, zamjenik kosovskog šefa diplomatije Hašima Tačija.

– Srpska vojska i policija potpuno su uništile više od 300 džamija, uključujući Bazar džamiju iz 1761, Halil efendija džamiju iz 1526, Bektašija tekiju u Đakovici iz 1790… – naveo je Seljimi u intervjuu za „Danas”, nazivajući ove akcije „sistematskim uništenjem vjerskog nasljeđa pod pokroviteljstvom vlade i vojske Srbije”.

Pozivajući se na haške presude generalu Vlastimiru Đorđeviću od prošle godine i „kosovskoj šestorici” (Milanu Milutinoviću, Nikoli Šainoviću, Dragoljubu Ojdaniću, Nebojši Pavkoviću, Vladimiru Lazareviću i Sretenu Lukiću) iz 2009, Seljimi je naveo da je u tim procesima uvažen nalaz sudskog veštaka Andraša Ridlmajera, inače rukovodioca Dokumentacionog centra programa „Aga Kan” za islamsku arhitekturu pri Biblioteci lijepih umetnosti Harvardskog univerziteta.

Ridlmajer je koautor istraživanja „Razaranje kulturne baštine na Kosovu, 1998–1999”, korišćenog i u procesu protiv Slobodana Miloševića, u kojem se navodi da je u pomenutom periodu i neposredno poslije uništeno ili oštećeno „otprilike 225” od „ukupno 607 kosovskih džamija”, a nekolicina i od NATO bombi.

Prema trećem izvoru – predgovoru knjige „Uništenje islamske baštine tokom rata na Kosovu 1998–1999. godine”, objavljene u Prištini – u istom periodu uništeno je ili oštećeno 218 od 560 džamija. Autor tog teksta je – Hašim Tači, aktuelni šef kosovske diplomatije, trenutno nadređeni Petritu Seljimiju.

Ridlmajer navodi da „kada se ne radi o neizbježnoj vojnoj neophodnosti, namjerno uništenje kulturnog blaga predstavlja kršenje međunarodnog prava”. Upravo na vojnu neophodnost aludira Milovan Drecun, šef Odbora za Kosovo i Metohiju Skupštine Srbije, kad kaže da su „oštećene i djelimično porušene džamije u ratnim dejstvima” bile pretvorene u „jaka uporišta OVK”. Broj takvih slučajeva on mjeri – desetinama.

– Pojedine džamije korišćene su za napad na srpske snage bezbjednosti i samo u tim slučajevima je po njima dejstvovano. Seljimi stoga brutalno laže i previđa da je od dolaska međunarodnih snaga na KiM napravljeno 400 do 500 novih džamija na mestima gde su Srbi živeli – kaže Drecun.

Trenutak u kojem je plasirana priča o islamskim bogomoljama povezuje se s nastojanjima Prištine da uđe u Unesko, ali Dušan Proroković, izvršni direktor Centra za strateške inicijative i nekadašnji državni sekretar u Ministarstvu za KiM, smatra da bi albanska strana mnogo ranije potegla ovu priču kad bi to bio istinski argument.

– Da je postojala sistemska težnja da se poruše džamije, bile bi srušene sve. Incidenata je, naravno, bilo, ali ne znam tačan broj. Prema mojim saznanjima, bilo je i slučajeva rušenja džamija, na primjer u Prizrenu. Ali, to su bile pojedinačne akcije i besmisleno je tvrditi da je iza njih stajala država Srbija. Sukob na Kosovu nije bio vjerski tako da oslanjanje na tu dimenziju nije argument – navodi Proroković.

On navodi i da mu nije poznato da se neko od albanskih zvaničnika dosad pozivao na Ridlmajerov izveštaj. Drecun smatra da je to vještačenje neistinito.

– Pretpostavljam da je taj vještak vjerovatno tako „dobro upoznat” sa situacijom na Kosovu da misli da je Pećka patrijaršija džamija. Poznato je kakvi su se vještaci i stručnjaci pojavljivali u Haškom tribunalu. Zbog njih je vjerovatno DŽefri Najs priznao da je to politički sud. Mnogi zapadni mediji su krstarili po teritorijama pod kontrolom OVK i niko nije izvještavao o spaljenim džamijama – izričit je Drecun.

------------------------------------------------------

Trajković: Priština pokušava da uspostavi kontinuitet s Osmanskom imperijom

Rada Trajković, nekadašnja poslanica u Skupštini Kosova, koja smatra da Priština na ovaj način nastoji da uspostavi kontinuitet s kulturnim nasljeđem Osmanske imperije, u koju spada najveći broj postojećih islamskih vjerskih objekata na Kosovu.

– Oni nastoje da tursku baštinu prikažu kao nešto što je ugroženo. Ona jeste bila ugrožena stoga što niko nije ulagao u njenu restauraciju, ali velikih rušenja džamija nije bilo, osim u okršajima OVK i srpskih bezbjednosnih snaga – navodi Rada Trajković.