Pred Novosađanima izložba "Mlada Bosna i Sarajevski atentat"
Direktor Kulturnog centra Novog Sada Andrej Fajgelj istakao je sinoć, otvarajući izložbu, da je Sarajevski atentat za nauk današnjoj "malodušnoj generaciji mladih s obje strane Drine".
"Onomad, prije 100 godina, kao i u današnja smutna vremena, sluđena mladež bila je malodušna u pogledu mogućnosti da se bilo šta mijenja, posebno da se s trona skine svemogući vladar i svemoćna carevina i uspostavi slobodna, nacionalna država slobodnih, mislećih ljudi. Atentat u Sarajevu pokazao je, međutim, da se osim znanjem, svemoć apsolutizma može oboriti na pleća i direktnom borbom, ma koliko ona izgledala kao borba Davida i Golijata", rekao je Fajgelj.
On je dodao da je u Sarajevskom atentatu - "čeonom sudaru" grupice mladih, slobodoumnih i obrazovanih ljudi iz BiH i svemoćne Austrougarske carevine, zauvijek srušen retrogradni feudalni sistem.
"Četiri godine poslije atentata pokazalo se da je pobijedio David, želja za slobodom mladih ljudi u tadašnjoj Bosni, jer je nestalo svemoćne Austrougarske carevine, a južnoslovenski narodi dobili Kraljevinu u kojoj su Srbi, Hrvati, Slovenci, kao i drugi narodi tih prostora dobili pravo da sami kroje svoju sudbinu u svojoj državi", konstatovao je Fajgelj.
Autor izložbe Stojnić nazvao je pukim politikanstvom pojedine današnje istorijske teze da je plan atentata u Sarajevu bio skovan u Beogradu.
"Od 1914. godine do danas nije pronađen nijedan istorijski dokument koji bi bio dokaz o umiješanosti kralja, vlade ili neke političke stranke iz Srbije u Sarajevski atentat. Јednostavno treba prihvatiti realnost da je atentat u Sarajevu kao sam čin bio istorijski sporedan događaj, jer bi Velikog rata svakako bilo", rekao je Stojnić.
Јoš nakaznije zvuče teze iz pojedinih naučnih ili publicističkih krugova, kaže Stojnić, da su Gavrilo Princip i ostali učesnici Sarajevskog atentata bili teroristi.
"Atentat su izveli đaci i studenti okupljeni u organizaciji `Mlada Bosna`, mladići željni slobode i oslobađanja od decenijskog austrougraskog jarma nad BiH. Pucanj u Sarajevu nije bio teroristički čin grupice terorista nego zvono za početak velike buržoaske revolucije, koja je završila potpunim slomom propale feudalne monarhije kakva je bila Austrougarska", rekao je Stojnić.
Direktor Arhiva Republike Srpske Dušan Popović zahvalio je organizatoru Izložbe - Kulturnom centru Novi Sad što je prepoznao njen veliki istorijski značaj, kako za današnje, tako i buduće generacije.
Izložba u Novom Sadu organizovana je povodom 100 godina od početka Prvog svjetskog rata čiji je povod bio atentat u Sarajevu koji je izvršio Gavrilo Princip nad austrougarskim prestolonasljednikom Francom Ferdinandom.
Podijeljena je u pet tematskih cjelina u kojim su izloženi dokumenti, ne samo Arhiva Republike Srpske, nego i oni iz Arhiva BiH, Istorijskog arhiva grada Sarajeva i biblioteka iz država okruženja.
Izložba "Mlada Bosna i Sarajevski atentat" trajaće u Novom Sadu 10 dana, poslije čega seli u Sombor, Sentu, Suboticu i druge gradove Srbije.
Za narednu godinu predviđeno je da Izložba bude postavljena u Makedoniji i Crnoj Gori.