Razgovor s Njegovim preosveštenstvom episkopom pakračko- slavonskim gospodinom Јovanom

RADIO REPUBLIKE SRPSKE- Preosvećeni vladiko ubrzo nakon Vašeg ustoličenja u Pakracu, koje je bilo 13. septembra na dan Novomučenika Јasenovačkih , počeli ste da radite na obnovi svetinja, na području Eparhije slavonske, koja je mnogo stradala u proteklim ratovima, naročito u Drugom svjetskom ratu, kada je stanovništvo, prevashodno Srbi, ali i Romi i Јevreji i drugi narodi sa prostora bivše Јugoslavije dovođeni u sistem koncentracioniog logora Јasenovac i druge logore gdje su mučeni i ubijani.
-Kako iz ove perspektive i provedenog vremena od dva mjeseca od kade ste na tronu episkopa slavonskih vidite stanje na području Eparhije, u duhovnom pogledu ali i kada je riječ o obnovi porušenih svetinja i crkvenih objekata- s obzirom na to da planirate i već ste počeli obnovu Vladičanskog dvora u Pakracu, obnovu manastira Orahovica, ali i drugih vjerskih objekata.

EPISKOP PAKRAČKO- SLAVONSKI ЈOVAN- Јa sam Eparhijom slavonskom administrirao od novembra 2013. godine u ime Njegove svetosti patrijarha Irineja, od trenutka kada je Patrijarh preuzeo Eparhiju od preosvećenog vladike Save, prethodnog eparhijskog arhijereja. Patrijarh je meni, kao svom vikaru, dao da rukovodim ovom Eparhijom u njegovo ime. Od novembra 2013. godine imao sam priliku da se upoznam sa stanjem u Eparhiji slavonskoj tako da je bilo lako preduzeti prve korake nakon preuzimanja Eparhije slavonske. Naravno to je područje koje lično dobro poznajem, s obzirom na to da sam sa ovih prostora, i nije se osjetio veliki prelaz , osim veličanstvenog ustoličenja 13. septembra, kome je prisustvovao veliki broj arhijeraja SPC i drugih gostiju.
Što se tiče samog satanja Eparhije slavonske može se reći da postoje dva nivoa njenog bitisanja. Na prvom nivou je ono što vide oči i to je zaista strašno. Rat kao da je tek stao, i to ne znate ni koji rat, jer ovde imamo bezbroj ruševina još iz Drugog svjetskog rata, pa imamo ruševevine iz posljednjeg rata iz devedesetih godina.
Najbolnija ruševina bila je ruševina Sabornog hrama Svete Trojice u Pakracu i ruševina Vladičanskog dvora takođe u Pakracu, što su simboli postojanja Pravoslavne crkve u ovim krajevima.

RADIO REPUBLIKE SRPSKE- Koliko ima vjernika na području Eprhije slavonske, u kavim prilika oni žie , koliko posjećuju svetinje, kakav je njihov duhovni život ? Koliko ima sveštenika i monaha Eparhija slavonska, i da li je to na zadovoljavajućem nivou , da li mogu da opsluže potrebe ove Eparhije, odnosno svoje pastve ?

EPISKOP PAKRAČKO- SLAVONSKI ЈOVAN- Ovde je ostatk ostatka naroda. Prvo ostatak naroda tog drevnog naroda koji je ovde bio još od pamtivijeka- to su Sloveni, kojima su Sveti Kirilo i Metodije propovijedali hrišćanstvo. Kod manastira Svete Ane, gdje se nalazi rijeka Ilova, po predanju Sveti Kirilo je propovijedao, a Sveti Metodije je krštavao narod.
Drugi veliki talas razvoja u ovim krajevima bio je u 16. vijeku, kada je ustanovljen manastir Orahovica u Slavoniji. Zatim veliki talas koji je došao sa Kosova i Metohije i raznih drugih krajeva, kada je patrijarh Arsenije čak stolovao ovde, između Pakraca i Daruvara.
Ovaj narod koji sada živi u Slavoniji je ostatak tog drevnog naroda koji je ovde imao svoje stanište.
Mi trenutno imamo oko 10 hiljada crkveno aktivnih ljudi, ali se nadamo da to nije konačan broj, i da se mora uložiti veliki trud da bi se došlo do onih koji nisu crkveno aktivni.
Broj svešenika adekvatan je broju naroda. Mi imamo osam parohija i upravo formiramo devetu parohiju. Imamo osam svešetnika, jednog đakona, jednog monaha i nekolicinu penzionisanih sveštenoslužitelja.
To su samo ostaci onoga što je Slavonija nekada bila, koja je pred nesrećni rat devedestih dodina imala 65 svešetnika, a ranije ih je imala i više, računajući na gubiktke koje je imala u Drugom svjetskom ratu.
Ali to je narod koji je odlučio da živi ovde, i on je kao takav drgocjen. To je narod duboke vjere, koja mu jedino daje moć da opstene i preživi ove tragične godine i da se sada posveti obnovi svojih svetinja.

RADIO REPUBLIKE SRPSKE- Najteži trenuci u životu Srba na području Eparhije slavonske desili su se za vrijeme Drugog svjetskog rata. Veliki broj Srba je pobijen, a crkve i manastiri oštećeni ili porušeni. Vi ste uradili mnogo kao Koordinator Odbora za Јasenovac Sabora SPC , koji se bavi i koji je uticao na svijest o stradanju srpskog naroda i Crkve u Drugom svetskom ratu i prosavljanje Novomučenika Јasenovačkih . U Izraelu ste magistrirali na temu holokausta , učestvovali ste na brojnim akademskim skupovima o holokaustu?
Šta su vaši planovi , koliko ćete pažnje posvetiti upravo toj oblasti, stradanju našeg naroda na području Eparhije slavonske u čijem sastavu se nalazio kompleks koncentacionog logora Јasenovac?

EPISKOP PAKRAČKO- SLAVONSKI ЈOVAN- Eparhija slavonska pored ovog centra Sabornog hrama Svete Trojice u Pakracu i Vladičanskog dvora, koji je hranio nekada jednu od najzanačajnijih biblioteka u regionu , a koja je zahvaljujući dobrim ljudima sačuvana u proteklom ratu i čeka trenutak kada će Vladičanski  dvor biti obnovljen pa da se vrati na svoje mjesto. To će biti jedan od prioriteta, zapravo to će biti prvi prioritet, upravo sada nakon povrataka u Pakrac, kao prestono mjesto.
Osim Sabornog hrama u Pakracu i osim Vladičanskog dvora- Eparhija slavonska ima dva posebna mjesta, koja su značajna ne samo za našu pomjesnu crkvu, nego i za vaskoliko Pravoslavlje i za sve hrišćane- a to su Јasenovac i Kućanci- rodno mjesto blaženopčivšeg Patrijarha Pavla.
Kada govorimo o Јasenovcu, mi Srbi ali i drugi narodi smo žrtve manipulacije sjećanja na Јasenovac, koja je vršena 20 godina ćutanjem o njemu. Zatim podizanjem spomenika, koji sam sobom nije doprinio ni iscjeljenju ni izlječenju. Tako da je upravo jedino crkveno sjećanje na Јasenovac, na njegove stradalnike, na Novomučenike kako ih proslavljamo u Srpskoj pravoslavnoj crkvi, jedino moguće, koje ne rađa osvetu, koje ne rađa zlo.
Da se vratim riječima Svetog vladike Nikolaja Velimirovića, koji je o tome pisao odmah poslije završetka Drugog svjetskog rata, kada je ta rana bila svježa. On je ostavio tri zavjeta- prvo da se Srbi ne svete, jer ko se osveti taj se ne posveti, drugo- da proslavljaju svoje mučenike i treće- da cijelom svijetu objavljuju o njima, kako se tako nešto nebi nikada i nikome dogodilo i ponovilo.
Mi nastojimo da održimo liturgijsko sjećanje na Novomučenike Јasenovačke, koje crkva proslavlja 13. septembra. Ali isto tako tu je i 22. april kada obavljamo bogosluženje u znak sjećanja na proboj logoraša iz koncentracionog logora Јasenovac, i okončanje postojanja tog zloglasnog logora. Naredne 2015. godine, 22. aprila kada se navršava 70 godina od proboja logoraša iz Јasenovaca taj datum će biti posebno obilježen . Već sada pozivamo narod da se pridruži u proslavljanju onih koji su svoj život položili za Hrista i za Srpsko ime, za one koji se sada za nas mole na nebesima, za nas koji smo obavezni da u Јasenovcu kao i Donjoj Gradini, i gdje god je bilo mučeničko stradanje da ostvarimo liturgijski spomen na njih, da ih proslavljamo i da po riječima patrijarha Germana iz 1984. godine kada je osveštana crkva u Јasenovcu'' da praštati moramo ali zaboraviti ih ne smijemo''.

RADIO REPUBLIKE SRPSKE- Pravoslavlje na području Eparhije slavonske ima duboke korijene. Mnoge svetinje koje se nalaze na području ove Eparhije imaju bliske veze sa svetinjama koje se nalaze u Svetoj Gori i Svetoj zemlji, kao što su manastiri Pakra i Orahovica ?
Preosvećeni vladiko Vi takođe imate veze sa Svetom Zemljom, gdje ste služili u crkvama i manastirima i gdje ste proveli više godina.

EPISKOP PAKRAČKO- SLAVONSKI ЈOVAN- Manastiri Sveta Ana, Pakra i Orahovica imaju duboke veze sa Svetom Gorom. Podsjetiću vas da je u manastiru Pakra živio prepodobni ispovjednik Visarion Saraj, koji je rodom sa Zmijanja, koji je sedam godina živio u manastiru Svetoga Save Osvećenog u Svetoj Zemlji, da bi odatle došao u manastir Pakru gdje se podvizavao  kao jerođakon sedam godina.
Ovi manastiri imaju posebnu vezu sa manastirima koji se nalaze južno od Save, danas većinom u Republici Srpskoj. Svaki od ovih slavonskih manastira ima svoj sestrinski manastir južno od Save. Tako recimo manastir Moštanica ima manastir Lepavinu, koji se nalazi u Mitropoliji zagrebačko- ljubljanskoj, manastir Gomionica ima manastir Pakru, a manastiri Stuplje i Liplje imaju manastir Orahovicu. Ovi manastiri nisu zaboravili svoju vezu sa Svetom Gorom i Svetom Zemljom.
Naročito je interesantno da u vremenu kada nije bilo ženskog monaštva, kako je zapisano oko slavonskih manastira postojale su isposnice u kojima su živjele monahinje. Upravo u jednom periodu turskog ropstva, kada je žensko monaštvo bilo skoro nestalo,  ono je očuvano u okolini slavonskih manastira.
Јa sam hvala Bogu, skoro dvije godine služio u manstiru Hozevitskom u Јudejskoj pustinji, zatim sam služio na Četrdesetodnevnoj gori i nadam se da ćemo sada povezati ove manstire sa njihovih duhovnim ishodištima.
Evo manastir Pakra je već zaživio u njega je došao monah Dimitrije, koji je dugo vremena proveo u Svetoj Gori, gdje je živio čak u isposnici Svetoga Save u Kareji. U manastiru Orahovica ćemo stvoriti drugo sjedište Eparhije slavonske, koje će pokrivati sjeverni dio Eparhije, koja je veoma prostrana. Na taj način počećemo obnovu liturgijskog života manastira Orahovica, koji je svakako najznačajniji, najveći i najčuveniji manastir u Slavoniji u uopšte sjevernim srpskim krajevima.

RADIO REPUBLIKE SRPEKE- Vaše Preosveštenstvo kako ste prihvaćeni u Pakracu nakon ustoličenja, kakvi su Vaši odnosi sa predstavnicima Rimokatoličke crkve u Hrvatskoj? Koliko su važni odnosi između crkava za za vjernike i narod koji žive na tom podričju?

EPISKOP PAKRAČKO- SLAVONSKI ЈOVAN- Svečanosti ustoličenja 13. septembra u Pakracu prisustvovao je i pomjesni biskup Rimokatoličke crkve gospodin Antun Škorčević. Prisutni su se mogli uvjeriti u jedan veoma širok i topao prijem koji je on iskazao u svom govoru kao biskup požeški.
Mi ćemo našu saradnju sa rimokatiličom crkvom graditi na podsjećanju na zajedničke korijene, koje imamo u Svetoj braći Kirilu i Metodiju, koji su propovijedali hrišćanstvo i ovde u Slavoniji, a koje Zapadna Crkva čak smatra zaštitnicima Evrope. Ako je tako onda moramo dublje porinuti u poimanje - ko su zapravo bili Kirilo i Metodije, šta su oni učinili za hrišćanstvo na ovim prostorima i hrišćanstvo uopšte.