O simbolu vjere-krstu

Humski knez Miroslav je 17. juna 1190. godine, ugovor s Dubrovčanima ovjerio ravnokratkim (grčkim) krstom. Pobožna srpska kraljica Јelena, poklonila je manastiru Sopoćani dragocjen krst i proklela svakog ko bi ga na silu iznio iz manastira. U narodu se krst upotrebljavao i kao zaštita protiv bolesti, demona, vremenskih nepogoda i svakog zla. Kao potvrda takvih vjerovanja je i narodna poslovica: “Bježi k’o đavo od krsta”. Časni Krst, kao pobjednički znamen, ukazao se caru Konstantinu, poslije čega je postao njegov vjerni poštovalac i u tu čast izgradio baziliku u Јerusalimu. Oko 350. godine, Kirilo Јerusalimski je prvi spomenuo otkriće krsta na kojem je razapet Hrist, kao i to da su dijelovi razdijeljeni širom svijeta. Posebno je zanimljivo, a i nedovoljno poznato, da se u srpskom manastiru Hilandaru na Svetoj gori specijalno čuvaju dva krsta, koja su načinjena od dijelova prvobitnog Časnog Krsta. Osim Časnog Krsta, postoje i druge vrste. Oni nisu hrišćanski, jer ih prate osobine prehrišćanskog života. Među njima se ističu: krst s glavicom na gornjem kraku, krst s rukavima, s mladim mjesecom, s užetom iznad krsta. Nazivaju se narodni ili paganski krstovi. U narodnom vjerovanju je velika pažnja pridavana Časnom Krstu. U kalendaru je 18. januara praznik Krstovdan, sutradan 19. januara je Bogojavljenje i uz njega običaj vađenja iz rijeke krsta od leda koji zamjenjuje ljudsku žrtvu. U crkvi se 27. septembar praznuje kao Vozdviženje Časnog Krsta, koje je jedan od dvanaest velikih Gospodnjih praznika. Časni Krst, na kojem je Isus Hrist izdahnuo, pronašla je carica Јelena, mati cara Konstantina, osnivača Carigrada, na ovaj dan 317. godine, ukopanog u temelje hrama posvećenog boginji Veneri. U čudotvornu moć Časnog Krsta uvjerili su mnogi, jer su njime vaskrsavani umrli i iscjeljivani bolesni. Zato se ovaj krst nazivao časnim i životvornim. Krst je 628. godine uzdigao na golgotu i položio ga u hram svetog vaskrsenja car Iraklije, uznijevši ga u bijednoj odjeći i bosonog, poput Hrista. Na krstu su ponekad ispisana slova čije značenje nije uvijek jasno današnjim vjernicima. Ta slova, kao skraćenice, potiču od svjedočenja apostola Јovana. Na pravoslavnim krstovima često stoje inicijalna slova IH CS, od riječi “Isus Hristos car slave”.