Heklanje i kućna radinost

Heklanje je postupak pravljenja tkanine od vune ili konca. Heklanje se, slično štrikanju, sastoji od provlačenja petlji vunice jedne kroz druge, a razlikuje se od štrikanja po tome što je u jednom trenutku samo jedna petlja aktivna i što se umjesto dvije štrikaće igle koristi heklica. Prema nekim teorijama, heklanje je poteklo od tradicionalnih ručnih radova u Arabiji, Јužnoj Americi ili Kini, ali nema jasnih dokaza da je taj ručni rad rađen prije nego što je postao popularan u Evropi u 19. vijeku. Poznato je da se prva štampana šema pojavila u holandskom časopisu u ranom 19. vijeku. Mnogi smatraju da se heklanje vjerovatno koristilo u ranim kulturama, ali da se umjesto heklice koristio savijeni kažiprst; tako da usljed toga nema materijalnih ostataka da svjedoče o tome. Ovi autori ukazuju na „jednostavnost“ tehnike i tvrde da „mora“ da se koristila odavno. Drugi autori tvrde da su tkani, pleteni ili čvorovani primjerci tkanine sačuvani iz veoma davnih vremena, ali da nema sačuvanih primjeraka heklane tkanine u bilo kojoj etnološkoj zbirci ili arheološkom izvoru prije 19. vijeka. Ovi autori ukazuju na tamburske heklice koje se koriste u tamburskom vezu u Francuskoj u 18. vijeku i tvrde da je provlačenje petlji kroz tkaninu preraslo u „heklanje u vazduhu“. Počevši u 19. vijeku u Britaniji, SAD i Francuskoj, heklanje počinje da se koristi kao manje skupa zamjena za ostale oblike čipke. Cijena fabrički proizvedenog pamuka je padala i mada su heklane čipke zahtijevale više konca nego tkane čipke, heklane čipke su se brže izrađivale i bile su lakše za učenje. U vrijeme Velike gladi u Irskoj (1845 - 1849) časne sestre su učile tamnošnje žene i djecu da heklaju koncem. Rad je nošen širom Evrope i Amerike i kupovan zbog svoje ljepote i zbog humanitarne pomoći koju je to pružalo irskom stanovništvu. Heklice su u početku bile izrađene od primitivnih savijenih igala u dršci od plute, koje su koristile siromašne irske čipkarice, do heklica od skupocjeno obrađenog srebra, gvožđa, slonovače ili kosti postavljenih u različite drške, od kojih su neke bile bolje dizajnirane da pokažu damske ruke, nego za rad sa koncem. Do ranih 1940-tih, uputstva za heklanje su se već štampala u Engleskoj. Širom svijeta heklanje je postala narodna radinost u usponu, posebno u Irskoj i sjevernoj Francuskoj, izdržavajući zajednice čiju su tradicionalnu privredu narušili ratovi, promjene u načinu obrade i korišćenja zemlje i neuspjeli usjevi. Žene, ponekad čak i djeca ostajala bi kući i pravile stvari kao odjeću i ćebad da zarade novac. Gotove stvari je uglavnom kupovala srednja klasa u nastajanju. Uvođenje heklanja kao imitacije statusnog simbola, umjesto kao jedinstvene vještine same po sebi, obilježilo je tu praksu kao suviše običnu. Oni koji su mogli da naruče čipku pravljenu starijim i skupljim metodama nipodaštavali su heklanje kao jeftinu kopiju. Ovaj utisak je djelimično ublažila kraljica Viktorija, koje je kupila irsku čipku i čak naučila sama da hekla. Irsko heklanje je dalje promovisano štampanjem šema i instrukcija za heklanje. Šeme koje su se pojavile već 1840-tih su bile zadivljujuće raznolike i složene. Moda u heklanju promijenila se na kraju viktorijanske ere, u 1890-tim. Heklane čipke su u novoj edvardijanskoj eri, dostižući vrhunac izmeću 1910. i 1920. godine, postale još finije u teksturi i kompleksnije u bodovima. Iako je heklanje izgubilo na popularnosti, rani 21. vijek donio je oživljavanje zanimanja za ručne radove i „uradi sam“ hobije, kao i velike korake u unapređenju kvaliteta i raznolikosti konca. Ima mnogo više knjiga sa modernim šemama i mnoge prodavnice konca nude časove heklanja, uz tradicionalne časove štrikanja.