Prepodobna majka Paraskeva-Sveta Petka

Sveta Petka potiče iz Grčke, rođena je nedaleko od Carigrada u 10. vijeku. Poslije smrti roditelja povukla se u okolinu Јerusalima, gdje je decenijama vodila podvižnički život. Vratila se u rodno mjesto pred smrt. Njene mošti su zatim odnijete u Carigrad, odatle u bugarsko Trnovo, potom je čuvana 125 godina u Beogradu, u crkvi na Kalemegdanu, a od 1641. nalazi se u Rumuniji, u gradu Јašiju. Bilo je brojnih teza o njenom srpskom porijeklu. Dilemu da li je sveta Petka Srpkinja ili ne, razjasnio je još 1873. slavni srpski istorik, arhimandrit Ilarion Ruvarac, u svom članku u Letopisu Matice Srpske. Kome ovaj ljetopis nije pri ruci, može naći Zbornik Ilariona Ruvarca, u izdanju Srpske Kraljevske akademije, od 1934. godine. Tu arhimandrit polemiše sa nedovoljno učenim istoričarom Milojevićem, koji je u to vrijeme iz sve snage u svojim člancima tvrdio da je Sveta Petka po porijeklu Srpkinja. Ruvarac ovog autora označava „šarlatanom“ i iznosi brojne dokaze da njegove postavke nisu tačne. Ma ko prije ili poslije njega drugačije stavove iznosio, arhimandrit Ilarion ipak ostaje najpouzdaniji analitičar ove, kao i mnogih drugih istorijskih nedoumica. Ova tvrdnja vaskrsla je i između dva rata, a i danas ima pristalica. Međutim, za hrišćanina porijeklo svetitelja uopšte nije bitno. Važni su život i podvizi, čuda i sve ono što ga je učinilo svetim. Tako je i ovu svetiteljku proslavio njen podvižnički život u pustinji, bezbrojna čuda koja je učinila poslije blaženog upokojenja, a čini ih i danas. U Rumuniji je Sveta Petka najslavljenija svetiteljka. Stotine hramova njoj je posvećeno. Kult svetiteljke,takođe je rasprostranjen u Bugarskoj, Srbiji, Crnoj Gori, Makedoniji, nešto manje kod Grka i pravoslavnih Albanaca, a kod Rusa veoma malo. Svetu Petku kod nas posebno poštuju žene, obraćaju joj se nerotkinje, a i ostale u raznim životnim nedaćama. Njenim danom smatraju petak, jer je svetiteljka vjerovatno na taj dan rođena, otuda joj i ime. Tog dana ne rade određene poslove, poste, posjećuju crkve i mole se Svetoj Petki. Širom Srbije i Vojvodine mnogo je vodica i kapela posvećeno majci Paraskevi. Podignute su u znak zahvalnosti za molitvenu pomoć nekom od vjerujućih. Ta su mjesta centri brojnih hodočašća našeg pobožnog svijeta. Brojni su u rodovi koji danas slave svoju krsnu slavu. Ona se smatra prvom u nizu jesenjih slava. Ima mišljenja da je ova svetiteljka posebno zaštitnica nerotkinja. Doduše, njen kult je veoma rasprostranjen kod žena, ali nikada Crkva nije nju preporučivala za molitve ženama koje čeznu, a nemaju svoga poroda, tim prije što je sama bila monahinja i devstvenica. Žene sa ovim problemom prije bi se mogle obraćati onim svetiteljima koji su bili u braku i imali su sličnu nedaću (sveti Јoakim i Ana, pravedni Zaharije i Јelisaveta i dr), a kojima je Bog pomogao. Mnogi poste nedjelju dana pred Svetu Petku za zdravlje stoke. Svaki domaćin mijesi za ovaj dan leturgiju i siječe je za zdravlje stoke. Nedjelja u koju pada Sveta Petka zove se Petkova nedjelja. Čobani ovoga dana puštaju prvi put ovnove među ovce.