Zaštićena samo tri srpska brenda

Proizvodi sa geografskim poreklom česti su povod za sporova između država pred Evropskom komisijom. Iskustvo pokazuje da zapravo onaj ko je bliži evropskoj administraciji taj i zaštiti proizvod, čak i kada nema previše razloga.

U Srbiji je imenom porijekla ili geografskom oznakom na nacionalnom nivou do sada zaštićeno nekoliko desetina poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda. To su: leskovački ajvar, užička pršuta, sremski kulen, rtanjski čaj, homoljski med, somborski sir, ečanski šaran i zlatarski sir... Na listi zaštićenih su i fruškogorski lipov med, sjenička jagnjetina, pirotsko meso, valjevski duvan-čvarci, futoški kupus, ariljska malina.

- Danas se na spisku Zavoda nalaze 43 proizvoda koji potiču iz Republike Srbije, koja su prešla u nadležnost resornog ministarstva - kaže Zoran Dragojević, rukovodilac Grupe za dizajn i oznake geografskog porijekla Zavoda za intelektualnu svojinu Srbije.

- Putem Lisabonskog sporazuma o međunarodnoj zaštiti imena porijekla proizvoda, međunarodno su zaštićena samo tri naša proizvoda, homoljski med, vino "bermet" i leskovački domaći ajvar - priča Dragojević.

Kada je u pitanju ajvar, dodaje Dragojević, to je generični, odnosno uobičajeni naziv za takvu vrstu proizvoda. Praktično, proizvode ga sve balkanske države, ali svaka na neki svoj način. Srbija ima zaštićen pomenuti leskovački domaći ajvar.

Ovaj ajvar se razlikuje od ajvara proizvedenih u drugim državama, po sirovini od koje se pravi, po tehnološkom postupku proizvodnje, po hemijskim, fizičkim i organoleptičkim karakteristikama, odnosno mirisu i ukusu.

U Ministarstvu poljoprivrede naglašavaju da Srbija ne vodi nijedan spor sa drugom zemljom u vezi sa nekim proizvodom, koji ima zaštićeno geografsko porijeklo. U Srbiji je "leskovački domaći ajvar" zaštićen imenom porijekla i do sada nije bilo nijednog zahtjeva vezano za osporavanje tog naziva.

- Srbija je kroz Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju uspjela da ispregovara da riječ "šljivovica" više ne bude zaštićena geografska oznaka u EU, kao što je ranije bila u Njemačkoj, odnosno Češkoj, s obzirom na to da je to opšta riječ, koja se koristi u svim slovenskim i drugim zemljama - kažu u Ministarstvu poljoprivrede Srbije.

- Tom prilikom je u zemljama EU zaštićena "srpska šljivovica", kao posebna, voćna rakija od šljive, gdje je proizvodnja destilata, ali i proizvodnja voća sa teritorije Republike Srbije - kažu iz ministarstva.

Postupak za registraciju nekog proizvoda oznakom geografskog porijekla pokreću sami proizvođači, mahom udruženja, dok je uloga Ministarstva da podstiče uključivanje što većeg broja proizvođača u sistem zaštite geografskog porijekla.

- Oznaka geografskog porijekla za poljoprivredne proizvode može da se zaštiti na nivou EU, iako je on proizveden u Srbiji - objašnjava Tatjana Beuk Pirušić, savjetnik iz Udruženja za poljoprivredu, prehrambenu industriju PKS.

- Uslov za zaštitu oznaku geografskog porijekla na nivou EU za proizvođače iz trećih zemalja jeste da proizvod prvo bude zaštićen u skladu sa nacionalnim zakonodavstvom - kaže Pirušić.