Vinča: Mjesto rađanja Evrope, koje u Srbiji zanemaruju
Ovim riječima počinju razgovor za "Beogradske priče" u današnjim “Novostima“ Andrej Starović, viši kustos Narodnog muzeja i Dragan Јanković, kustos Muzeja grada Beograda na arheološkom nalazištu "Vinča", najavljujući ideje za neke nove dane ovog spektakulranog istorijskog evropskog mesta.
Rađanje civilizacije
“Neiskorišćeni kulturni i istorijski potencijal tjera nas da delimo mišljenje, ali i tugu kada pomenemo ovo nalazište iz doba neolita, mjesto gdje se prije više od sedam milenijuma rađala Evropa“, kažu sagovornici “Novosti“. “Evropski stručnjaci koji dođu ovde, kao i u Lepenski vir, ostaju bez daha, vidno uzbuđeni i tužni, uz neizostavno pitanje: "Da li je moguće da vi ovo ne koristite?"
Nalazište u Vinči prikazuje jedno od prvih urbanih naselja u Evropi, nastalo prije oko 7.500 hiljada godina, civilizaciju koja je dostigla vrhunac na mnogim poljima. Prije njih postojala je takozvana ekonomija preživljavanja, a oni su prvi put dostigli luksuz pristojnog, pa čak i lagodnog života i viška vrijednosti. Živjeli su u kućama koje su bile znatno udobnije i funkcionalnije nego kod naših predaka iz srednjeg vijeka, 6.500 godina kasnije.
“To se vidi po njihovom načinu života“, objašnjava Јanković. “Nikada čovek nije imao toliko visoku kulturu stanovanja. U Rimu, znatno kasnije, samo elita je živjela dobro. U mnogim egzistencijalnim elementima bi čak i današnje srpsko selo moglo da pozavidi stanovnicima ovog neolitskog naselja na obali Dunava“.
U savremenom svijetu današnji pogled na Vinču dovodi posmatrača u nevjericu. Istina, prolaze ovuda ogromni turistički kruzeri Dunavom, iz daljine se čuje vodič koji sa razglasa objašnjava dobrostojećim turistima šta se nalazi na obali, a umješni turistički uposlenici mogu samo - da im mašu(?!).
Nema pristaništa, niti infrastrukture koja bi ugostila bogate turiste.
Oni će novac ostaviti nekome drugom, na nekom drugačijem mjestu.
“U Vinču godišnje dođe oko 4.000-5.000 hiljada posjetilaca“, kaže Јanković. “Realno, svake sezone bi na ovom mjestu moralo da bude oko 100.000 stranaca“.
Evropsko svjetlo
Ono što je Vinča bila za kulturu i napredak ljudske vrste pre 7,5 hiljada godina, Vučedol u današnjoj Hrvatskoj je bio tri milenijuma kasnije.
Vinčanci su ovladali proizvodnjom bakra, i živeli su mnogostruko bolje od svih poznatih civilizacija toga doba. Sličan status je imao Vučedol, čiji su stanovnici ovladali proizvodnjom bronze, pa je tamo postojala čak i serijska proizvodnja izlivanjem oružja u kalupima.
Neke sekire izlivene tamo pronađene su čak u Skandinaviji, a njihova moć bila je izuzetna u to vreme.
Turistički potez koji objedinjavaju Vinča, Vučedol ali i mnogi drugi lokaliteti u slivu Dunava, prosto su pravi mamac za svakog Evropljanina koji traga za svojim pravim identitetom.
Ova, gotovo potresna priča o nemaru i lošoj organizaciji ipak ima drugu stranu. Neiskorišćeni potencijal koji su ostavili praoci iz neolita mogao bi, uz napor, ipak da dosegne do evropske i svjetske publike.
“Osmislili smo turu "Putovanje u početke", koja bi vodila posjetioce u mjesto odakle potiče suština svega što je vezano za istoriju Starog kontinenta“, kažu sagovornici “Novosti“. “Aplicirali smo za kulturnu turu Evrope, za koju sertifikat izdaje Savjet Evrope. Takvih, kulturnih tura ima 33, od kojih se samo četiri bave kulturno-istorijskom baštinom. Ove turističke trase počele su da usmjeravaju turiste od 1987. godine, od strane Evropskog centra za kulturne ture sa sjedištem u Luksemburgu. Transdunavski evropski fond odvaja ozbiljan novac za finansiranje ovakvih projekata, i kontaktom s njima podigli smo priču na značajno viši nivo“.
Ove godine imamo sjajnu priliku da se nađemo kao kandidati zajedno sa Hrvatskom, Rumunijom, Mađarskom i Bugarskom, dakle, podunavskim državama.
“To bi bila prva tura koja bi se bavila početkom Evrope i njenog identiteta“, dodaje Starović. “U toj priči sve počinje sa Lepenskim virom, Vinča ima jednu od centralnih uloga, a treća tačka bi bila Vučedol“.
Procedura će potrajati zbog preciznosti koja je potrebna zvaničnim evropskim institucijama da donesu odluke i opredele kapital, ali to je put kojim bismo morali da idemo. Naravno, uz razumevanje i jasnu podršku države.
Poseta Vinči i kulturi koja je duboki korijen civilizacije, u budućnosti bi morala da predstavlja ponos svih stanovnika Starog kontinenta. Takođe, morala bi da uobliči mnogo jasniji, pozitivan identitet Beograda i njegovu prepoznatljivost na ovom, hodočasničkom putovanju u srce evropskog rađanja.