Tri scenarija Bregzita:Šta će raditi Brisel, a šta London?

Takođe, analizirane su i posljedice koje bi oni mogli imati na politiku proširenja i pregovore zemalja kandidata", kaže Nebojša Lazarević, direktor Centra za evropske politike i član Užeg pregovaračkog tima za pristupanje Srbije EU.

Prema prvom scenariju, politička situacija u Velikoj Britaniji konsolidovala bi se do kraja ljeta izborom novog premijera i započinjanjem procesa istupanja iz Evropske unije, koji bi bio završen u roku od dvije godine u skladu sa interesima obeju strana.

Nakon samo jednog dana od Bregzita i zahtjeva predstavnika Velike Britanije u Evropskom savjetu da se zbog "tehničkih razloga" odloži otvaranje poglavlja 23 i 24, proces pristupanja Srbije EU već je usporen. Stoga bi brzo i efikasno istupanje iz Evropske unije bilo najmanje bolno za zemlje kandidate.

Prema analizi CEP-a, po drugom scenariju, politička scena u Britaniji ostaje nestabilna, dok istupanje Britanije nastupa nakon dugih i mučnih pregovora.

Politički konsenzus oko pitanja pristupa izlasku Britanije iz EU nije postignut, otvorenja pitanja i nemogućnost da se ispune predreferendumska obećanja dovode do blokade na obe strane.

U tom slučaju pitanje je koliko bi bilo racionalno da Britanija predsjedava Evropskom unijom naredne godine, kako je planirano, s obzirom da bi potencijalne političke ucjene, blokade i tenzije s obje strane dovele do suspenzije pregovora o pripstupanju sa zemljama kandidatima dok se istupanje Britanije ne okonča.

U takvoj situaciji bilo bi teško održati pozitivno raspoloženje javnog mnjenja prema procesu pristupanja Evropskoj uniji i neophodnim reformama.

Pronalaženje "trećeg puta", zasnovanog na tezi da je ostanak Britanije u EU najbolja opcija za tu zemlju, treći je mogući scenario.

Rastući pritisak javnosti u kombinaciji sa nekompetentnim političkim rukovodstvom koje zastupa Bregzit, dovodi do novog referenduma ili do novih pregovora o uslovima pod kojima bi Britanija ipak ostala u Evropskoj uniji. Nakon uspješnog okončanja pregovora i ostanka Britanije u EU, politika proširenja nastavila bi da se razvija slično kao i do sada.

Proces pristupanja bio bi opterećen nerazrješenim bilateralnim pitanjima između zemalja članica i pojedinačnih zemalja kandidata, prije nego posljedicama referenduma.

U tom slučaju bi Britanija, koja tradicionalno podržava politiku proširenja, privremeno usporila ovaj proces zbog unutrašnjih razloga, a prije svega zbog obećanja datog građanima u okviru kampanje za Bregzit, gdje je pitanje proširenja stavljeno u kontekst straha od emigracije. Ipak, jasno je da je ovaj scenario najmanje vjerovatan, ali ga ne treba unaprijed isključiti.

Neminovno usporavanje uzrokovano Bregzitom u svakom slučaju predstavlja lošu vijest za zemlje kandidate, barem kratkoročno. Ipak, uz izuzetak drugog scenarija, Bregzit referendum ne bi trebalo da ostavi velike posljedice po procese reformi u zemljama kandidatima, sve dok političko rukovodstvo nastavlja da zagovara evropski put.

Istraživanja ukazuju da su opadajuća podrška vrijednostima Evropske unije i nerješena bilateralna pitanja sa drugim zemljama članicama najznačajniji faktor za podršku članstvu u EU, znatno više nego unutarnja previranja u samoj EU. EU nakon Bregzita može postati funkcionalnija, ali je malo vjerovatno da će postati čvršće povezana s obzirom na različita viđenja članica o tome kako EU treba da izgleda u budućnosti.

Stoga bi se proces proširenja nastavio pod sličnim okolnostima kao i u periodu prije Bregzita.