BiH moguća samo po slovu Dejtona - 23 godine mirovnog sporazuma

Nastala je BiH, državna zajednica od dva entiteta - Republike Srpske i Federacije BiH, i tri konstitutivna naroda. Srpska je tako i međunarodno priznata, ali i nakon gotovo četvrt vijeka pokušaji revizije sporazuma, a na uštrb Srpske, ne prestaju. "Slovo, a ne duh Dejtona", poručuju iz Republike Srpske.

Paraf na sporazum, nakon 20 dana iscrpljujućih pregovora tri zaraćene strane u BiH i međunarodnih mentora. I karte koje su tada iscrtavane, 49 odsto teritirije Republika Srpska, 51 odsto Federacija, na štetu krvavo odbranjenih teritorija Srpske.

- U najmanju ruku, nismo trebali da gubimo ovo što smo izgubili. Kada se to desilo, naša delegacija je odbila da potpiše taj sporazum, i tada su se ti mentori našli u problemima - rekao je Momčilo Krajišnik, 2014. godine.

Stoga su, umjesto predstavnika tri do tada zaraćene strane u BiH, sporazum parafirali Slobodan Milošević, Franjo Tuđman i Alija Izetbegović. Radovan Karadžić, pod pritiskom Miloševića, sporazum je prihvatio tek u Beogradu. Kao i tada, i 23 godine kasnije godišnjicu mira BiH dočekuje pod snažni patronatom i pritiscima međunarodne zajednice, ali i u postizbornom raspoloženju. Srpska sa nikad jasnijim odnosom političkih snaga, a i stavovima o značaju slova izvornog Dejtona.

- Mi želimo da još jednom pokušamo i da se vratimo na izvorne principe Ustava BiH, uzmemo naša prava koja nama nesumnjivo pripadaju po tom Ustavu. Ako to ne bude moguće, mi ćemo kreirati neke naše druge politike - kaže Milorad Dodik, predsjedavajući Predsjedništva BiH.

Da izvorni dejtonski Ustav jeste ključ opstanka BiH - uvjerena je i predsjednica Republike Srpske Željka Cvijanović. Ukazuje da je devastiran na štetu Republike Srpske, ali i razumijevanja i povjerenja unutar BiH.

- Uloga međunarodne zajednice je ključni problem, niz godina pribjegava intervencijama koje ne mogu da uhvate korijene na ovim prostorima. Žalim što se nisu povukli, jer uvjek jedna strana ne želi dijalog oslanjajući se na međunarodnu zajednicu - rekla je Cvijanovićeva.

"Nadogradnje" Dejtona neće biti, poručuju i iz Narodne skupštine Republike Srpske.

- Srpska neće dozvoliti bilo kakvu ustavnu reformu u BiH, jer čvrsto stoji iza toga da je Dejtonski sporazum dovoljan okvir za ravnopravnost i razvoj svih naroda i građana Republike Srpske i BiH - istakao je predsjednik Narodne skupštine Nedeljko Čubrilović.

Od Republike Srpske otuđene su čak 83 nadležnosti. Akter vremena kada su nadležnosti brutalno otimane, jeste i nekadašnji predsjednik Narodne skupštine Dragan Kalinić.

Osim pokušaja prinudne i nasilne unitarizacije otimanjem ustavnih garantovanih nadležnosti, opstao je niz vrijednosti Dejtona: mir, autonomija entiteta.

Pravni ekspert i učesnik pregovora u Dejtonu Radomir Lukić naglašava da je Srpska postala konstitutivna i da bez njenog učešća BiH ne bi mogla da postoji.

Pravnim nasiljem visokih predstavnika kojima su aneksom 11 data ovlašćenja vrhovnog tumača Ustava BiH, od Dejtonom planiranog tročlanog Savjeta ministara, danas imamao čak devet ministarstava i predsjedavajućeg i 70 institucija. Sa entitetskih na bh. nivo, samo tri nadležnosti prenesene su u skladu sa Ustavom - vojska, porezi i Granična služba. Sve ostale, posljedica su eksperimenata i međunarodnog pravnog nasilja.