Krajišnik: Nepravedna raspodjela novca - početak kraja sadašnjeg sistema
Govoreći o raspodjeli indirektnih poreza koja se već duže vrijeme odvija na štetu Republike Srpske, Krajišnik je rekao da je njegova preporuka Upravnom odboru Uprave za indirektno oporezivanje /UIO/ da svoj posao obavlja u skladu sa zakonom, utvrđuje koeficijente kvartalno i da nastavi da vrši raspodjelu novca u skladu sa tim koeficijentima na regularan i pravičan način.
Krajišnik je istakao i da će sve dosadašnje neadekvatne raspodjele prihoda od indirektnih poreza kad-tad morati da budu poravnate i da bi poravnanje svih asimetričnih isplata trebalo da bude drugi korak u radu Upravnog odbora UIO.
- U protivnom sistem neće moći da funkcioniše i plašim se da bi to mogao biti početak kraja ovakvog načina naplate indirektnih poreza u BiH. Zemlji koja ima mnogo problema, ni slučajno nije potreban još jedan problem ovakve fiskalne prirode - rekao je Krajišnik Srni.
On je podsjetio da se indirektni porezi, odnosno PDV, carine i akcize, naplaćuju putem jedinstvenog računa UIO.
Prema njegovim riječima, u takvim poreskim sistemima za njihovo uspješno funkcionisanje i opstanak ključne su dvije stvari - da postoje jasna pravila za raspodjelu prikupljenih prihoda između onih kojima oni pripadaju, a to su u ovom slučaju entiteti i Brčko distrikt, te da se ta pravila strogo poštuju.
- Pravila za raspodjelu indirektnih poreza u BiH su prilično jasna. Stručne službe UIO na principima krajnje potrošnje izračunavaju koeficijente za raspodjelu i tu nema ozbiljnih problema. Tu je matematika neumoljiva. Problem je što se ostala pravila ne poštuju - naglasio je Krajišnik.
On je rekao da Upravni odbor UIO, koji je ovlašćen da kvartalno donosi odluke o visini koeficijenata za raspodjelu prihoda od indirektnih poreza, to ne radi već duže vrijeme i ne obavlja svoj posao.
Krajišnik je rekao da je posljedica toga primjena neadekvatnih koeficijenata za raspodjelu zbog čega jedna strana uvijek bude zakinuta.
- Za Srpsku se primjenjuje koeficijent 32,19 još iz drugog kvartala 2017. godine. Taj koeficijent je znatno niži i od prosjeka koji za ovaj period iznosi 32,6, a posljednji koeficijent za Srpsku bi bio 33,5 odsto. Dakle, po takvom sistemu raspodjele Srpska svaki mjesec dobije manji iznos sredstava nego što bi trebala dobiti u regularnoj i pravičnoj raspodjeli - istakao je Krajišnik.
On je pojasnio da zbog toga gubitak prihoda ima budžet Srpske, a s njim i budžeti opština i gradova, kao i da u nekim lokalnim zajednicama indirektni porezi čine čak 80 do 90 odsto njihovih ukupnih prihoda.
Krajišnik je istakao da je to, ipak, manji problem od suštinskog problema fiskalne nestabilnosti koja može da se pojavi ne samo Republike Srpske nego i cijele BiH.
- Kada sistem ne funkcioniše i kada se pravila ne primjenjuju, onda se gubi kredibilitet institucija, fiskalno povjerenje se smanjuje i to će u dugom periodu sigurno imati za posljedicu smanjenje prihoda na osnovu indirektnih poreza. To će nanijeti štetu svim učesnicima i svi će biti gubitnici u tom procesu - upozorio je Krajišnik.
Predsjednik Fiskalnog savjeta Srpske je rekao da je previše neodgovornosti određenih institucija u BiH kada je riječ o upravljanju javnim sredstvima.
- Imamo i primjer i "Elekotroprenosa BiH" u kojem stoji oko 150 miliona KM. Ta sredstva su izvan upotrebe i zaleđena na računima, a BiH su investicije nasušna potreba jer bez njih neće biti viših stopa ekonomskog rasta, niti boljeg životnog standarda stanovništva - naglasio je Krajišnik.
Srpska je od januara do aprila uskraćena za 22 miliona KM, koliko bi joj pripalo da nije bilo opstrukcije iz Federacije BiH i da su usvojeni novi koeficijenti za raspodjelu indirektnih poreza zasnovani na krajnjoj potrošnji, a procjenjuje se da bi taj dug do kraja godine mogao biti povećan na 100 miliona maraka.
Iz Vlade Republike Srpske ranije su upozorili i da bi Srpska mogla pretrpjeti štetu od 35 miliona KM zbog nepoštovanja odluka Vlade o raspodjeli novca od licenci za četvrtu generaciju mobilne mreže.
Od 150 miliona KM zarobljenih u "Elektroprenosu BiH", na području Srpske bi trebalo da bude insvestirano više od 60 miliona.
Već decenijama je prisutan i problem sa isplatom penzija penzionerima u Srpskoj koji su ih zaradili u Federaciji BiH. Dug Fonda PIO Federacije BiH prema Srpskoj, čiji Fond PIO isplaćuje pomenute penzije, premašio je 1,2 milijardu KM.
U Vladi Srpske su ocijenili da je uskraćivanje važnih izvora prihoda dio plana finansijskog slabljenja Republike Srpske.