Tomanović: Povelja Kulina bana pisana na čistom srpskom jeziku
- Danas, poslije 830 godina, Povelju Kulina bana svojataju Hrvati i Bošnjaci iako se ona svrstava u srpske ćirilične spomenike jer je pisana štokavskim govorom i ne razlikuje se od istorodnih dokumenata pisanih u Raškoj. Povelja je dio srpske istorije, kulture i nasljeđa srpskog nacionalnog identiteta - naglasio je Tomanović, penzionisani profesor bilećke gimnazije. On je naveo da Povelja Kulina bana, napisana 1189. godine, kojom se potvrđuje sloboda kretanja i trgovine između Dubrovačke republike i države Kulina bana, počinje riječima "U ime Oca i Sina i Svetoga Duha".
- Nije beznačajna činjenica da se u Povelji Kulina bana, kao i u prvoj osnivačkoj povelji manastira Hilandara koju je izdao monah Simeon na Svetoj gori 1198. na 1199. godinu javlja slovo đ, čijim nastankom, prema mišljenju Petra Đorđića, počinje istorija srpske ćirilice. Ovo slovo se zadržalo iz glagoljice zbog specifičnih potreba srpskog izgovora - rekao je Tomanović.
Napomenuvši da je slovo đ našlo svoje mjesto i u Vukovoj narodnoj ćirilici, Tomanović je istakao da su ćirilično pismo i narodni pravopis slika Kulinovog kulturnog opredjeljenja, te da je Povelja Kulina bana oblikovana na istočnohrišćanskim duhovnim temeljima, a ne na zapadno-papskim.
On je naglasio da nije slučajno što decenijama unazad studenti beogradskog Unverziteta uče osnove jezičke istorije, odnosno istorijat srpskog pisma ćirilice na primjeru Povelje Kulina bana.
Komentarišući tvrdnje da je Povelja Kulina bana pisana "bosanskim jezikom",
Tomanović je podsjetio da se i ranije pokušavalo osporiti da se u Bosni pisalo ćirilicom.
- U toku političkog djelovanja u BiH Benjamina Kalaja, koji je nastojao da stvori jedinstvenu bosansku naciju, pismo i jezik, bio je 1896. godine pokušaj okupatorskog naučnika Ćira Truhelke da ospori da se u Bosni pisalo srpskom
ćirilicom. On iznosi teoriju o nekakvoj bosanskoj varijanti ćirilice, takozvanoj bosančici što nema nikakvog naučnog utemeljenja - naglasio je Tomanović.
Ukazavši da je Povelja sačuvana u tri primjerka, Tomanović je naveo da se najstariji, koji bi mogao biti original, od 1860. godine nalazi u Odsjeku slavistike u ruskoj biblioteci nauka u Sankt Peterburgu, a preostala dva su prepisi i nalaze se u dubrovačkom arhivu.
U ovoj godini navršava se 830 godina od izdavanja čuvene srednjovjekovne povelje Bana Kulina, koja predstavlja dokument srpskog jezika i pisma, te srpskog kulturnog nasljeđa.