Јohan Sebastijan Bah preminuo prije 270 godina
Od njegovog odlaska nedavno je obilježeno 270 godina, a moderno doba i savremene tehnologije koje nam na svoj način olakšavaju pristup muzici - onlajn platforme za slušanje muzike, pokazuju da je on u današnjem dobu, u stvari, popularan izvođač zvijezda iz drugog vremena čiji odsjaj je i danas snažan, što najviše pokazuje njegovu svevremenost, na koju, sasvim sigurno, Bah u 17. i 18. vijeku nije mogao da računa.
U vremenu kada muziku ne možemo više da slušamo uživo, dašku klasike vraćamo se preko gramofona, kako to mnogi i danas čine ili preko onlajn platofmi koje nude bezbroj melodija iz cijelog svijeta, a samim tim i čitav opus Baha u izvođenjima različitih umjetnika.
Godišnjica Bahove smrti bila je povod da nekoga od izvođača i muzičara pitamo zašto baš vole Baha i zašto vole da ga izvode, te smo tako o Bahovom stvaranju porazgovarali sa violinistkinjom Lidijom Bojinović iz Banjaluke. Kao jedna od pripadnica mlađe generacije muzičara koje je iznjedrila Akademija umjetnosti Univerziteta u Banjaluci, Bojinovićeva je istakla da je Bah jedan od najvećih iz nekoliko razloga.
- Njegova su djela posebna po svojoj intelektualnoj dubini, tehničkoj zahtjevnosti i umjetničkoj ljepoti, te su zbog toga bila nadahnuće skoro svim kompozitorima evropske tradicije. Njegova djela vrlo rado slušam i izvodim jer su i u vrijeme kada su pisana i sada, dva i po vijeka kasnije, djela vrhunske umjetnosti koja su slušana i cijenjena u cijelom svijetu - rekla je Bojinovićeva za Glas Srpske.
Bah je i danas obožavan zbog muzike koju je stvorio i koja u svakom vremenu, čini se, oduševljava ljude cijelog svijeta.
- Bah je u muzici simbol ljepote, čistote, istovremene jednostavnosti i kompleksnosti, kako u notnom zapisu, tako i u načinu izvođenja, a i u shvatanju i reprodukciji dubljeg smisla te muzike. On je kompozitor sa posebnim senzibilitetom, a njegova vještina komponovanja i građenja polifonije (višeglasja) je nenadmašna, te služi kao teoretska osnova i kao muzička inspiracija i danas - dodaje Bojinovićeva.
Ove godine obilježeno je i 335 godina od njegovog rođenja. Bah je, osim što je bio kompozitor, bio i orguljaš i čembalista. Potekao je iz znamenite porodice, koja je izrodila mnoge značajne kompozitore i izvođače.
- Meni su posebno draga djela pisana za solo violinu (sonate i partite), te klavirske invencije i fuge. Imam osjećaj da se baš u tim djelima može vidjeti ujedno sva vještina izvođača, ali i vrhunska vještina Јohana Sebastijana Baha kao kompozitora, instrumentaliste i poznavaoca muzičkih instrumenata i svih njihovih specifičnosti i mogućnosti - zaključuje ona.
Bah je danas, osim za slušaoce, jedan od omiljenih i najznačajnijih kompozitora za rok i džez muzičare, jer i danas ostaju očarani njegovim bezvremenim melodijama.
Tvorac je djela koja su označila barok kao period u muzici, a u njima je objedinio različite tradicije, prije svega tradicije protestantskih horova različitih škola. Polifoni stil kasne renesanse doveo je do savršenstva, a bavio se skoro svim žanrovima umjetnosti osim operom. Svirao je orgulje, klavir, violinu, violu, bio jedan od pjevača u horovima, dirigent, učitelj i crkveni muzičar (bio je i izrazito religiozan i duhovan).
U 17. i 18. vijeku kada je živio, njegove kompozicije bile su manje popularne od onih koje je stvorio Hendl ili Teleman. Za života se borio za svoje mjesto, nakon smrti zaboravljen, u 19. vijeku je ponovo uzdignut na pijedestal svjetske muzike i vraćen iz zaborava. Od tada do danas ostao je tu, gdje i zaslužuje da bude, visoko na svim umjetničkim ljestvama svijeta. Njegov opus istražen i dokumentovan, sve o djelima i karijeri ostalo je poznato, samo on kao ličnost nije, ali njegova muzika i danas progovara više nego sve riječi.
Bah je napisao više od 1.000 djela, a među najpoznatijima su vokalne i instrumentalne kompozicije u podjednakom broju. Bahove sačuvane vokalne kompozicije sastoje se iz 525 dela, od kojih su 482 sačuvana u cjelini, a što se instrumentalnih djela tiče, postoje ukupno 494 djela sačuvana u cjelini. Od tih izdvajaju se 227 djela za orgulje, 189 za čembalo, 20 za solo instrumente, 16 za kamerni orkestar, 30 orkestarskih i 18 bez određenog instrumenta. Bahova djela imaju određenu kategorizaciju i katalog prema kojem bivaju pregledana.
Među Bahovim najpoznatijim djelima su: "Pasija po Јovanu", "Pasija po Mateju", "Božićni oratorijum", "Goldberg varijacije", "Šest Brandenburških koncerata", "Tri violinska koncerta" i mnoga druga.
Biografija
Od 1950. do 2007, Bahov institut u Getingenu i Bahova arhiva u Lajpcigu bavili su se objavljivanjem novog, kompletnog izdanja Bahovih djela. Sakupljeno je oko 1.000 stavki, a muzikolog Kristof Volf koji se bavio Bahovom biografijom nije mogao da popuni sve nepoznanice o tome kakav je Bah bio. Pojedini dijelovi o Bahovoj ličnosti i karakteru su i danas potpuno nepoznati. U pojedinim izvorima, Baha su opisivali kao tvrdoglavog i šaljivog čovjeka, koji se čitav život borio za svoje mjesto i posvetio sebe muzici.
Kantate i pasije
Nakon ponovnog otkrivanja njegove muzike u 19. vijeku, biograf Јohan Nikolaus Forkel, koji je 1802. godine napisao njegovu prvu biografiju, te ga ponovo uzdigao, a kasnije je postao nacionalni heroj, uzdignut na Olimp jer je bio virtuoz na klaviru, posvećen radu.
Kompozitor Feliks Mendelson Bartoldi je tek 1829. otkrio Bahovu sakralnu muziku, uključujući Bahove kantate, pasije i oratorijume komponovane za široku upotrebu.