Tehnički izvodljivo da Srpska samostalno prikuplja indirektne poreze (VIDEO)
Srpska je prikupljala indirektne poreze do 2005. godine, a onda je tu nadležnost predala institucijama BiH nakon intervencije visokog predstavnika. Međutim, Ustav BiH nikada u tom dijelu nije promijenjen.
Eventualno povlačenje iz sporazuma o uspostavljanju zajedničkog sistema indirektnih poreza implicira da Republika Srpska formira sopstvenu upravu. Praktično, vratili bi se na "fabrička" podešavanja i period do 2005. godine kada je Srpska samostalno prikupljala indirektne poreze.
- Tehnički mi to možemo da radimo, ukoliko se postigne političko rješenje između tri naroda i dva entiteta jer je to najispravnije. Potreban je jedan period od šest do 12 mjeseci gdje bi se legislativa prilagodila novom stanju. To je zahtjevan posao, ali nije neizvodljiv. Ako uzmete da imate mnogo manje zemlje po broju stanovnika nego što je Srpska gdje to funkcioniše, pa prepreka u tom tehničkom smislu nema - istakao je ekonomista iz Banjaluke Aleksandar Ljuboja.
Da je moguće vratiti se na entitetske uprave za oporezivanje, slaže se i profesor Ekonomskog fakulteta iz Pala Aleksandar Stojanović.
- Sve u svemu potpunosti je moguće se vratiti na model gdje postoje odvojene entitetske uprave za oporezivanje s tim što bi postojala "klirinška" kuća koja bi "prebijala" te viškove i manjkove između dva entiteta - kaže Stojanović.
Strani faktor bio je presudan da se i u ovoj oblasti prenese nadležnost sa entiteta. U februaru 2003. godine visoki predstavnik Pedi Ešdaun donosi odluku o uspostavljanju Komisije za indirektnu poresku politiku. Dvije godine kasnije oba doma PS BiH glasovima i srpskih poslanika i delegata usvajaju zakone kojima se formira sadašnja UIO.
- To nije bila dobra volja, tadašnji visoki predstavnik nametnuo odluku pa smo se mi onda prilagođavali toj političkoj odluci visokog predstavnika. Delegirani smo ispred dvije Vlade. Јa sam konkretno ispred Vlade Srpske i mi smo imali unaprijed zacrtane smjernice iz kojih nismo mogli da izlazimo - dodao je Stojanović.
Više od deceniju i po UIO BiH prikuplja indirektne poreze: PDV, carine, akcize i putarine a potom vraća prihode Srpskoj, Federaciji i Brčko Distriktu. Koeficijent raspodjele određuje se na osnovu krajnje potrošnje, što znači, koliko je plaćeno PDV na pojedinim dijelovima BiH toliko novca se vraća u ta područja.
- Primjerice trenutno važeći koeficijenti koji se primjenjuju u zadnjem kvartalu su 62,52 odsto FBiH , 33.93 odsto Republika Srpske i 3,55 odsto za Brčko distrikt - naveo je portaparol UIO BiH Ratko Kovačević.
Ekonomisti ističu probleme oko koeficijanata, odnosno utvrđivanja ko kome duguje, Federacija Srpskoj ili obrnuto. Ipak, smatraju da bi razdruživanjem, oba entiteta prihodovale koliko i danas.
- Znači što se tiče struke, efekat ostao bi isti finansijski efekat po budžete - izjavio je Stojanović.
- U ovom momentu mi ne možemo reći da li će to biti u ekonomskom smislu za Srpsku povoljnije odnosno šta bi bilo kada bi bilo - ističe ekonomista iz Banjaluke Aleksandar Ljuboja.
Pojedini federalni ekonomisti spekulišu da bi u slučaju povlačenja Srpske iz zajedničkog sistema ubiranja indirektnih poreza, Federacija profitirala sa više stotina miliona maraka godišnje što ekonomisti iz Srpske ocjenjuju kao netačno.
U periodu januar septembar ove godine prikupljeno je šest milijardi i 155 miliona KM što je za 830 miliona KM više u odnosu na isti period prošle godine. Od tih prihoda Srpskoj je vraćena milijarda i 524 miliona, što je skoro trećina njenog budžeta.