Lozo: Srpska vojska u Banjaluku 1918. godine donijela baklju slobode
- Ulazak srpske vojske ne samo u Banjaluku, nego i druge gradove na našim prostorima tokom novembra 1918. godine neki su od događaja koji upotpunjuju smisao viševjekovne borbe za slobodu koju je vodio srpski narod - rekao je Lozo uoči sutrašnjeg obilježavanja ovog značajnog istorijskog događaja.
Prema njegovim riječima, takvi događaji treba da budu srpski nacionalni datumi koji nas vraćaju razumijevanju smisla i današnjeg postojanja Republike Srpske.
- Iako su iluzije Јugoslavije i jugoslovenstva davno razrušene i preskupa je cjena koju je srpski narod platio za njih, u simboličkom smislu ideal slobode traži žrtvu, heroja i pregaoca - istakao je Lozo.
Lozo je ukazao da je ulazak srpske vojske u Banjaluku 21. novembra 1918. godine imao veliki simbolički značja, posebno ako se posmatra kroz riječi jednoga od osuđenih na takozvanom "veleizdajničkom procesu" u Banjaluci Dragoljuba Kesića koje i danas stoje na jednom karakterističnom spomeniku i ploči na banjalučkom grbolju Sveti Pantelija: "Јavite Srbiji da je volim".
On je naveo da je slične riječi izgovorio trebinjski sveštenik Vid Parežanin dok su ga vješali austrougarski vojnici u Trebinju 1914. godine, ističući da su to bila vremena kada su riječi sloboda i Srbija bili sinonimi, ne samo kod nas nego i širom savezničkih zemalja.
- Srpski narod ne smije da zaboravi da šta mu je u smislu kontinuiteta kao kolektivu značilo oslobođenje i ujedinjenje na kraju Velikog rata - rekao je Lozo, napominjući da je 1918. godina za većinu srpskog naroda i drugih naroda koji žive na ovim prostoriima značila izbavljenje iz viševjekovnog ropstva pod stranim zavojevačima.
Prema njegovim riječima, u momentima kada se pobjednička srpska vojska vraća na svoje teritorije nakon albanske Golgote, izgnanstva organa i države na Krfu i nakon junačkog proboja Solunskog fronta, dok veliki broj srezova proglašava ujedinjenje sa Srbijom, dolazi do otjelotvorenja viševjekovnog ideala ujedinjenja i oslobođenja.
- Odluka o stvaranju Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca 1918. godine, uz sva njena ideološka ograničenja koja su se naknadno pokazala veoma tragičnim, značila je oslobođenje i ujedinjenje prije svega srpskog naroda pod narodnom dinastijom Karađorđevića - poručio je Lozo.
Predsjednik banjalučkog Udruženja potomaka i poštovalaca oslobodilačkih ratova 1912-1918.godine Nebojša Kuštrinović, čiji djeda je bio srpski dobrovoljac i nosilac Solunske spomenice rekao je Srni da su Krajišnici dali nemjerljiv doprinos oslobodilačkom ratu i proboju Solunskog fronta i da su već od prvih dana rata počeli da pristupaju vojsci Kraljevine Srbije.
Kuštrinović zaključuje da su Krajišnici, koji su se borili u Prvom svjetskom ratu, oduvijek njegovali duh i sjećanje na oslobodilačku borbu kraljevske vojske, te da su zauvijek ostali odani pobjedi izvojevanoj tih godina.
U Banjaluci će sutra, u organizaciji odbora vlada Republike Srpske i Srbije za njegovanje tradicija oslobodilačkih ratova, biti obilježene 104 godine od ulaska srpske vojske u ovaj grad.
Program obilježavanja počinje 10.30 časova u Hramu Hrista Spasitelja gdje će biti služen parastos za sve ubijene i poginule civile i vojnike u Prvom svjetskom ratu.
U 10.50 časova predviđeno je polaganje vijenaca i cvijeća na spomenik banu Vrbaske banovine Svetislavu Milosavljeviću, dok je u 11.10 časova predviđeno obraćanje zvaničnika i umjetnički program.
Obilježavanju će prisustvovati predstavnici institucija Republike Srpske i Srbije, srpski predstavnici u institucijama BiH, Ambasade Srbije u BiH, te delegacija Grada Banjaluka.
Ovom događaju prisustvovaće i predstavnici Trećeg pješadijskog /Republiak Srpska/ puka, predstavnici nevladinih organizacija proisteklih iz Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske i NOR-a, Udruženja potomaka i poštovalaca ratnih dobrovoljaca 1912-1918. godine, gradskih i opštinskih nevalidnih organizacija i građana.
Ulazak srpske vojske u Banjaluku 1918. godine predstavlja veliki istorijski događaj koji je označio slobodu za srpski narod sa ovih prostora nakon viševjekovnog ropstva pod Turcima, te od 1878. godine pod Austrogarskom.
Nakon herojske borbe i proboja Solunskog Fronta 15. septembra 1918. godine, srpska vojska je za 45 dana oslobodila Beograd, a u Banjaluku je ušla 21. novembra 1918. godine.
U Prvom svjetskom ratu poginulo je oko 1,3 miliona Srba, gotovo trećina stanovništva tadašnje Srbije.