Karan: Slavimo mir i međunarodno priznanje Republike Srpske
Karan je naglasio da su osnov ustavnog državnog uređenja novonastale federalne državne zajednice ženevski i njujorški principi koji su direktno ugrađeni i razrađeni u Ustavu BiH, a nikako ne AVNOЈ-evski ili ZAVNOBiH principi.
- Pogrešno se tumači teza o kontinuitetu BiH, jer i sam član 1 Ustava BiH jasno kaže "Republika Bosna i Hercegovina, čije je zvanično ime od sada Bosna i Hercegovina", što potvrđuje da ona nije postojala od 1992. godine. Dakle, BiH tek 21. novembra 1995. godine dobija novo ime, novu unutrašnju federalnu strukturu. Ovaj sporazumom priznaje i potvrđuje da je Rpublika Srpska ušla sa punim državnim kapacitetom u izgradnju novonastale federalne BiH unijevši i svoj Ustav - istakao je Karan u kolumni za Srnu povodom 28 godina od Dejtonskog sporazuma čijim je potpisivanjem zaustavljen rat u BiH.
Kolumnu profesora ustavnog prava Siniše Karana prenosimo u cijelosti:
BiH nikada nije bila država do Dejtona, ona je uvijek imala drugačiji status - teritorijalni, administrativni ili kao federalna jedinica u SFRЈ.
Konstatacija Badinterove komisije o raspadu SFRЈ je bila osnov za stvaranje novih država od bivših federalnih jedinica uz napomenu da je SFRЈ predviđao samoopređeljenje naroda a ne federalnih jedinica ili tadašnjih republika. Tako se raspala i bivša SR BiH a na istom principu raspada i principu samoopređeljenja naroda nastala je Republika Srpska.
Dakle, Republika Srpska je u stvari bila država sa punim kapacitetom u periodu 1992–1995. godine i sa takvim svojim punim državnim kapacitetom ulazi u dejtonske razgovore.
Ustav Srpske Republike BiH odmah 1992. godine definiše pravce razvoja Republike Srpske polazeći od neotuđivog i neprenosivog prirodnog prava srpskog naroda na samoopređeljenje, samoorganizovanje i udruživanje na osnovu koga slobodno određuje svoj politički status. U tom smislu Ustav određuje Republiku u sastavu savezne države Јugoslavije, ali i daje mogućnost da može stupiti u zajednice sa državnim tvorevinama drugih konstitutivnih naroda u BiH.
Godine 1995. udružuju se dvije države (Republika Srpska i Federacija BiH), te ustupaju dio svog suvereniteta, odnosno deset precizno navedenih nadležnosti (vanjskog suvereniteta) u Ustavu BiH sa novom federalnom unutrašnjom strukturom.
Dakle, Dejtonski sporazum nema nikakve veze sa kontinuitetom SR BiH, jer bez suvereniteta Republike Srpske i Federacije BiH koje su prenijele 1995. godine ne bi ni postojala današnja BiH.
Osnov ustavnog državnog uređenja novonastale federalne državne zajednice su ženevski i njujorški principi koji su direktno ugrađeni i razrađeni u Ustavu BiH, a nikako ne AVNOЈ-evski ili ZAVNOBiH principi.
Pogrešno se tumači teza o kontinuitetu BiH, jer i sam član 1 Ustava BiH jasno kaže "Republika Bosna i Hercegovina, čije je zvanično ime od sada 'Bosna i Hercegovina'", što potvrđuje da ona nije postojala od 1992. godine. Dakle, BiH tek 21. novembra 1995. godine dobija novo ime, novu unutrašnju federalnu strukturu. Ovaj sporazumom priznaje i potvrđuje da je Republika Srpaka ušla sa punim državnim kapacitetom u izgradnju novonastale federalne BiH unijevši i svoj Ustav.
Dejtonski sporazum predstavlja peti, posljednji, pokušaj (nakon Kutiljerovog plana, Vens-Ovenovog, Stoltenbergovog, Kontakt grupe) međunarodne zajednice da se za sve u BiH pronađe prihvatljivo sveukupno rješenje, a posebno teritorijalno.
On je dakle kompromisni akt kojim je zaustavljen rat, te uspostavljena nova konfederalno-federalna, složena državna zajednica BiH, a kojim su Republika Srpska i Federacija BiH priznati kao državotvorni entiteti sa punim unutrašnjim suverenitetom i ograničenim vanjskim suverenitetom.
Dejtonski mirovni sporazum i posebno njegov sastavni dio Ustav BiH, i danas, 28 godina kasnije, posmatramo kao jedini mogući normativni okvir za zajednički život u BiH. Tada je predstavljao odraz realnih društvenih odnosa i okolnosti koje su bile 1995. godine, a koje se ni nakon 28 godina nisu promijenile.
Naravno, moramo konstatovati da su kontinuirani nasrtaji na Dejtonski sporazum s ciljem da se neustavnim i nezakonitim putem naruše principi i balansi multietničkog, federalnog, složenog društva u pravcu nasilne, vještačke, unitarno-građanske promjene prirode oblika državnog uređenja BiH.
Ova nasilna promjena ne samo da nije moguća, već predstavlja i osnovni razlog nestabilnog i neefikasnog društva i nefunkcionalne države. Pod izgovorima "demokratizacije" i stvaranja "demokratske države", političko Sarajevo, potpomognuto međunarodnom zajednicom, konstantno insistira na izmjenama Dejtona.
Njihov osnovni cilj jeste stvaranje unitarne države u kojoj bi pod plaštom "građanskog društva" u stvari stvorili većinski muslimansku državu u Evropi.
Uzurpacija primjene Dejtonskog mirovnog sporazuma, može proizvesti jednu vrstu kraja njegove konzumacije, a za to posebnu odgovornost imaju institucija visokog predstavnika i Ustavni sud BiH.
Koristili su i iskoristili, upotrijebili i zloupotrijebili sve procese u BiH svojim jednostranim tumačenjem da ostvare svoj zamišljeni cilj (unitarnu i centralizovanu BiH): pokušaji promjene ustava, reformski procesi na svim poljima, pitanje ratnih zločina, stereotip o žrtvi i agresoru, evropske integracije, ljudska prava i slobode, a posebno tumačenje ustavne odrednice suvereniteta, teritorijalnog integriteta, političke nezavisnosti i međunarodnog subjektiviteta BiH.
Ne postoji ni jedan proces u BiH koji nije zloupotrebljen za jačanje BiH, ali na uštrb slabljenja ustavne pozicije entiteta.
Zbog poklapanja politike bošnjačkog naroda sa politikama visokih predstavnika, te Ustavnog suda BiH kao alata za sprovođenje aktivnosti usmjerenih na unitarizaciju i centralizaciju BiH, i same činjenice da su većinski narod u Federaciji BiH, tom entitetu je odgovarala politika slabljenja entiteta do nestanka.
Napadi su bili isključivo usmjereni na Republiku Srpsku. Metode rada visokih predstavnika su bile i ostale: pritisci, ucjene, prijetnje, smjene, suspenzije, nametanje, zabrane, blokade, sudski procesi. Prekompozicija ustavom utvrđenih nadležnosti i promjena Ustava BiH bez faktičke promjene rezultat je njihovog rada. Oni su simbol protektovane države, staratelj i tutor.
BiH može opstati samo uz očuvanje i poštovanje onakvog Dejtonskog sporazuma, kojeg su potpisale sve tri strane. Ne postoji izgovor da se zahtijevaju ustavne promjene u BiH koje su suprotne samom biću zajednice koje bi narušile unutrašnji balans zasnovan na etno - entitetskom osnovu, kolektivnim pravima i ravnopravnosti konstitutivnih naroda i građana.
Postojanje države uslov je za donošenje Ustava, a sa druge strane, postojanje Ustava je dokaz da postoji država. Samo država može donijeti Ustav, Ustav je akt države, uslov bez koga država i njeno državno uređenje ne mogu.
Ustav Republike i danas istom snagom u svojim osnovnim vrijednostima i ustavnim odrednicama ostaje, opstaje, daje snagu Republici Srpskoj, održava i jača njenu državotvornu snagu, snagu njenih institucija i simbol je njene državnosti i danas kao što je to bio i 1992. godine.