Ministarski sastanak u Kotoru: Јedan region, zajednička vizija
U zajedničkoj izjavi lidera šest zemalja Balkana naglašava se posvećenost nastavku saradnje u regionu i iskoriste obnovljeni zamah u politici proširenja EU.
Pozdravljeno je to što su Evropski parlament i Savjet EU usvojili Instrument za reformu i rast, koji će dodatno podstaći pristupni put Balkana ka EU, pružanjem dodatne finansijske pomoći nakon sprovođenja temeljnih reformi.
- Shodno tome, u sinergiji i saradnji sa našim partnerima iz EU, priprema odgovarajućih reformskih agendi balkanske šestorke je na dobrom putu u cilju postizanja ključnih socio-ekonomskih reformi uz unapređenje demokratije, osnovnih vrijednosti i vladavine prava kao preduslova stabilnosti i prosperiteta regiona Balkana - navodi se u saopštenju.
Cilj lidera je da pojednostave ekonomsku i socijalnu transformaciju društava, utirući put za punopravno članstvo u EU, a ostaju posvećeni održavanju principa pristupanja zasnovanog na zaslugama tokom ovog procesa.
- Uvažavajući opipljive rezultate Zajedničkog regionalnog tržišta kao pokretača unutarregionalne trgovine i pokretača ekonomske integracije u regionu lideri ostaju posvećeni završetku prve iteracije Akcionog plana za ZRT koji se završava 2024. godine i pozivamo na punu implementaciju prošlih sporazuma postignutih u njegovom kontekstu. Obavezujemo se da ćemo odobriti novi Akcioni plan za ZRT za period 2025-2028. na Samitu lidera Berlinskog procesa 2024. Ova nova faza ZRT-a djeluje kao odskočna daska ka Јedinstvenom tržištu EU u mnogim sektorima, otključavajući ekonomski potencijal regiona, stvarajući mogućnosti za privatni sektor i za radnike - ističe se u saopštenju.
Druga iteracija Akcionog plana za ZRT će se nadovezati, ali ne ograničavajući se na, postojeće prioritetne oblasti ZRT-a, kao što su slobodno kretanje roba, slobodno kretanje usluga, horizontalne trgovinske mjere, razvoj ljudskog kapitala, omogućavanje bolje poslovne klime i konkurentnosti, te digitalna transformacija.
Lideri pozivaju Savjet za regionalnu saradnju i Ceftu da koordinišu u saradnji sa regionalnim organizacijama, institucijama EU, regionalnim civilnim društvima i međunarodnim finansijskim institucijama, kao i nadležnim organima balkanske šestorke da pripreme akcioni plan za novu fazu ZRT, uključujući vremenski okvir za implementaciju i mjerljive rezultate.
- Pozivamo Savjet za regionalnu saradnju i druge regionalne aktere da nastave sa podrškom i olakšaju učešće parlamenata u Berlinskom procesu i drugim programima regionalne integracije - navodi se.
Svjesni značaja za ubrzanu konvergenciju, lideri su posvećeni ispunjavanju svih preduslova za pridruživanje Јedinstvenoj zoni plaćanja u evrima, kao što je navedeno u Tiranskoj deklaraciji od 29. februara. U ovom nastojanju, Evropska komisija pružiće neophodnu i brzu pomoć kako bi se izvršilo prvo pristupanje SEPA iz regiona već do kraja 2024. godine.
Prepoznajući potrebu za poboljšanjem slobodnog kretanja robe biće finalizovana i implementirana mapa puta zelenih traka, uključujući kroz poboljšanu unutarregionalnu trgovinu unutar Balkana, poboljšanu carinsku saradnju između regiona i EU i modernizaciju graničnih/zajedničkih prelaza.
S obzirom na značaj efikasnog mehanizma za rješavanje trgovinskih sporova, prepoznajemo značaj završetka pregovora o CEFTA dodatnom protokolu 7 o rješavanju sporova, sa ciljem predstavljanja sporazuma na predstojećem samitu Berlinskog procesa. U tom cilju će Cefta osigurati jednak tretman svih strana.
Naglašeno je da će, u skladu sa Sveobuhvatnom mapom puta, biti pripremljeni ciljani dokumenti koji će se baviti prethodno odabranim prioritetnim graničnim prelazima.
Lideri su izrazili punu podršku uspostavljanju Regionalnog programa za pojednostavljenje trgovine i transporta, kako bi se omogucćilo približavanje regiona Јedinstvenom tržištu EU smanjenjem trgovinskih barijera i troškova i poboljšanjem efikasnosti transporta između Balkana i EU. Program će sprovoditi Svjetska banka u bliskoj saradnji sa Transportnom zajednicom, Ceftom i Evropskom komisijom, u tandemu sa Programom za bezbjedni i održivi transport EU.
Prateći prioritet ovih zemalja da se postepeno pridruže jedinstvenom tržištu EU, zemlje Balkna i Evropska komisija će zajedno raditi na pripremi sporazum o ocjenjivanju usaglašenosti i prihvatanju i na uspostavljanju Akademije za Јedinstveno tržište, koja će obezbijediti da svaki od pojedinačnih sistema ovih šest zemalja bude potpuno usklađen sa onima iz EU.
U cilju doprinosa industrijskoj konkurentnosti i jačanju otvorene strateške autonomije EU, zainteresovane strane iz ovih zemalja pridružile su se Alijansi za kritične lijekove. Kao članice Alijanse, ove zemlje teže da igraju aktivnu ulogu u jačanju i diversifikaciji lanaca snabdijevanja kritičnim lijekovima u EU, na kraju povećavajući napore za sprečavanje i efikasno rješavanje nestašica.
Najavljeno je da će idući sastanak lidera Balkana o Planu rasta biti održan u BiH.
U cilju poboljšanja digitalne povezanosti, biće rađeno na integraciji regiona u tzv. usluge povjerenja u EU kada domacće zakonodavstvo bude u skladu sa uslugama elektronske identifikacije, autentifikacije i povjerenja.
Zapadnobalkanska šestorka posvećena je intenziviranju napora na pracćenju prošlih obaveza i preduzetih aktivnosti u okviru Berlinskog procesa, uključujući punu primjenu Sporazuma o mobilnosti.
- Vođeni željom za jačanjem regionalne bezbjednosti, unapređenja finansijskog integriteta i jačanja saradnje u borbi protiv finansijskog kriminala, lideri šestorke izražavaju interesovanje da istraže mogućnosti saradnje sa novom Upravom za borbu protiv pranja novca EU - navodi se u zajedničkom saopštenju nakon sastanka u Kotoru.