Filipović: Srpski memorijali širom svijeta svjedoče da su za Srbe sloboda, čast i otadžbina iznad svega
Filipović je za Srnu rekao da svaki Srbin koji je bio u prilici da ode na ostrvo Vido sa Plavom grobnicom, posjeti Zejtinlik i Agios Mateos jednostavno zaćuti pred veličinom predačke žrtve za slobodu.
- Svaki Srbin koji ide na ostrvo Vido jednostavno prestane da diše, naježi se, krenu mu suze na oči i kada vidi tu grobnicu, odnosno mauzolej, jednostavno nema riječi. Samo suze teku i neka drhtavica obuzme čovjeka - priča Filipović.
Kada je o Zejtinliku riječ, Filipović je naveo da je Konzulat Srbije u Solunu preuzeo brigu o memorijalu, a da je prošle godine država podigla spomenik vjernom čuvaru srpskih grobova Đorđu Mihailoviću koji je sahranjen u tamošnjoj kripti, zajedno sa ocem i djedom, takođe čuvarima srpskih duša.
Filipović je naveo da se u Bugarskoj nalaze dva veća srpska vojnička groblja, jedno kod Sofije, a drugo kod Varne.
- U Slovačkoj imamo 13 srpskih memorijala, u Češkoj oko šest, od kojih su najveće Јindrihovice, gdje je, prema nekim evidencijama, sahranjeno više od 7.000, a prema najnovijim istraživanjima, oko 9.000 srpskih vojnika i zarobljenika bivšeg austrougarskog logora Hajnrisgrin - istakao je Filipović.
Prema njegovim riječima, sva ta groblja održavaju Srbi koji žive u tim zemljama, i to je njihova spona sa domovinom.
Filipović je naglasio da je država Srbija opredijelila novčana sredstva i za rekonstrukciju Spomen-kompleksa Јindrihovice i Spomen-kosturnice na Kajmakčalanu, na granici Sjeverne Makedonije sa Grčkom, ali da postoje međunarodni sporovi koji to usporavaju.
- Da bi Srbija dobila dozvolu da obnovi kapelu na Kajmakčalanu jedna strana mora da ustupi drugoj dio teritorije. Ni Grčka niti Sjeverna Makedonija ne žele da ustupe nekoliko metara, da bi jedna zemlja mogla kasnije da ustupi Srbiji na korišćenje - pojasnio je on.
Filipović je rekao da je, zbog eksploatacije kamena i miniranja okolnog područja, izuzetno ugrožena spomen-kosturnica poginulim u Kumanovskoj bitci na brdu Zebrnjak, a da su na ovom prostoru zapustila brojna druga srpska vojnička groblja koje su članovi Udruženja obilazili i održavali sve do pandemije virusa korona.
Velike srpske grobnice nalaze se, kaže Filipović, i na prostoru logora Dahau u Njemačkoj, kao i na prostoru austrougarskih koncentracionih logora u današnjoj Austriji, gdje je na najsvirepiji način umoreno više hiljada interniranih srpskih civila i vojnika.
- Manje poznati srpski memorijali su u Keninsbergu, današnja Njemačka, gdje počiva više od 3.000 stradalih Srba, te u Holandiji, selo Garderen, gdje je sahranjeno 35 Srba stradalih od posljedica ranjavanja, a koji su razmijenjeni za zarobljene njemačke vojnike - rekao je Filipović i dodao da je u skandivanskim zemljama registrovano 19 memorijala.
On je ukazao da se na afričkom kontinentu nalazi oko 38 srpskih ratnih memorijala, od kojih je najpoznatije ono u Bizarti /mjesto Menzel Burgibi/ u Tunisu.
- Za Bizartu su poznata imena, uređena su grobna mjesta sa imenima. Na drugim mjestima ne postoje imena. Oni su tamo bili sahranjeni kao neznani junaci - kaže Filipović.
Filipović je rekao da su spomen-obilježja Srba koji su sahranjeni u Bizerti krstovi koji su kao mačevi zariveni u tlo Afrike, što predstavlja jaku simboliku.
- Tunižanka, mislim da se zove Mahražurda, sada čuva naše groblje. Ranije su to činili njeni roditelji - rekao je on.
Filipović je naveo da se pojedinačne grobnice srpskih ratnika nalaze i u Aziji.
- Samo ću napomenuti da je druga brigada Prve srpske dobrovoljačka devizija upućena na Solunski front. Međutim, zbog revolucije u Rusiji Srbi su transibirskom željeznicom krenuli preko Mandžurije i Kine. Među tim Srbima je bilo preminulih tako da postoje naša vojnička groblja i na Dalekom istoku - rekao je on.
Filipović je naveo da se na tlu Sjeverne Amerike nalaze dva, u Australiji dva, a na Novom Zelandu jedan srpski memorijal iz Prvog svjetskog rata, tako da praktično nema dijela svijeta gdje nema svjedočanstva o stradanju jednog malog naroda kome su sloboda i otadžnina uvijek bila iznad svega.