Od Druza iz Sveide do Srba iz Republike Srpske
Širom svijeta, sukobi utemeljeni u etničkim, kulturnim i ideološkim podjelama – pojačani agresivnom centralizacijom i usponom radikalnog islamizma – ugrožavaju stabilnost multietničkih društava. Od jugoistočne Evrope do Levanta, dva naizgled različita sukoba – u BiH i Siriji – osvjetljavaju duboku globalnu tenziju: težnju ka kulturnoj i političkoj autonomiji protiv centralizujućih snaga vođenih etničkim, ideološkim ili vjerskim apsolutizmom.
Sukob civilizacija postao je, na regionalnom nivou, sukob etničkih grupa, često orkestriran uz tajanstveni uticaj stranih aktera. Nedavne tenzije između zajednice Druza u sirijskoj provinciji Svejda i džihadistički nastrojene vlade Ahmeda el Šare odražavaju stalno trenje između Republike Srpske i BiH.
Na kraju krajeva, Zapadni Balkan, dugo poznat kao evropsko bure baruta, i Bliski istok, koji sve više liče na vječnu svjetsku kutiju sa kaljenom, predstavljaju primjer uznemirujućeg trenda - sudara između radikalnog islamizma i delikatne tapiserije multietničkih društava, piše ynetnews.
Ovi geografski udaljeni sukobi odražavaju dublju borbu između islama i zapadne civilizacije, koja se sada odvija u Evropi i Sjevernoj Americi, gdje se sudaraju suprotstavljene vizije identiteta, upravljanja i kulture.
Prije nego što se povuče paralele između ovih sukoba, ključno je obratiti pažnju na sveprisutnu pogrešnu karakterizaciju - ideju da je otpor radikalnom islamizmu jednak islamofobiji. Ovo pretjerano pojednostavljivanje iskrivljuje složene geopolitičke realnosti i odbacuje legitimne strahove zajednica koje se ne bore protiv islama kao vjere, već protiv ideološkog ekstremizma, političke marginalizacije i kulturnog brisanja.
Druzi u Siriji, čija sinkretička vjera vuče korjene iz ismailitske grane šiitskog islama, otijelotvoruju jedinstveni duhovni i kulturni identitet koji se često pogrešno shvata unutar i van muslimanskog svijeta. Slično tome, Srbi iz Republike Srpske, jednog od tri konstitutivna naroda BiH, vijekovima su koegzistirali sa muslimanskim zajednicama, prolazeći kroz istoriju obilježenu i saradnjom i tragičnim sukobima. Njihov otpor ne proizilazi iz vjerske animoznosti, već iz dublje borbe za autonomiju, dostojanstvo i opstanak usred pritisaka političkog islamizma, centralizovane uprave i socioekonomske isključenosti. To su bitke oblikovane istorijom, traumom i strahom od kulturnog uništenja, a ne predrasudama.
Suština njihovog otpora nije protiv islama kao takvog, već protiv političkog islamizma i džihadističkog ekstremizma. U BiH se to manifestuje u rastućoj zabrinutosti zbog ideoloških i geopolitičkih svrsta. Federacija BiH, koju pretežno kontrolišu sunitske bošnjačke političke elite, pokazala je zabrinjavajuće znake političke radikalizacije i antisemitizma – što se, na primjer, vidi po otkazivanju Konferencije evropskih rabina u junu 2025. godine i prijavljenim naporima da se pokrene otvorena vojna saradnja sa Islamskom Republikom Iran.
Važno je naglasiti da, i u BiH i u Siriji, lokalna politička i socioekonomska dinamika – uključujući ekonomsku marginalizaciju, političku korupciju i neriješene istorijske nevolje – igra ključnu ulogu pored vjerskih ili ideoloških tenzija. Druzi u Sveidi, na primjer, ne samo da pružaju otpor džihadističkom režimu Ahmada el Šare, već i ističu svoj zahtjev za ekonomskom bezbjednošću i političkom zastupljenošću u sve fragmentiranijoj sirijskoj državi.
Slično tome, težnja Republike Srpske ka većoj autonomiji motivisana je ne samo etničkim identitetom već i zabrinutošću zbog političke dominacije i ekonomske marginalizacije unutar duboko podijeljene BiH. BiH je vremenom poprimila karakteristike kvazikolonijalnog međunarodnog protektorata, sa stvarnom moći koncentrisanom u rukama OHR-a.
Primjetno je da je Kristijan Šmit, koga Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija nije imenovao, pokušao da preuzme ovlašćenja izvan okvira Dejtonskog sporazuma, jednostrano donoseći zakone, poništavajući domaće institucije i zaobilazeći ustavne procedure, čime se pozicionirao iznad ustavnog okvira BiH.
Cijeli tekst pročitajte OVDЈE.