U Banstolu obilježen Dan sjećanja na stradanje Srba u 13 zapadnokrajiških opština 1995. godine
Ovo stradanje Srba obilježeno je u Hramu Blage Marije pomenom stradalima, polaganjem vijenaca i cvijeća kod spomenika "Krajiška suza" u porti crkve, kao i prigodnim govorima i programom.
Obilježavanje Dana sjećanja organizovao je Savez krajiških udruženja iz Novog Sada, u prisustvu predstavnika Srbije i Republike Srpske, krajiških udruženja, Srpske pravoslavne crkve, a uz podršku Predstavništva Republike Srpske u Srbiji.
Državni sekretar u Ministarstvu za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Srbije Nikola Vukelić poručio je da su Srbi sa bilo koje strane Drine jedinstven narod i da cijeli srpski narod mora da ustane kada je napadnut dio tog naroda bilo gdje.
Vukelić je ukazao da se u posljednje vrijeme dešava novi udar na Republiku Srpsku, sa namjerom da se srpski narod u njoj ponovo ponizi, razvlasti, da nema pravo na svoj glas, ali da će se Srbija i Srpska, zahvaljujući prijateljima u svijetu i geopolitičkim promjenama sigurno tome oduprijeti.
- Srpski narod mora da opstane i živi u Republici Srpskoj. Prošli 20. vijek je bio vek kada su Srbi umirali i borili se za slobodu i srpstvo, a 21. vek treba da vude vijek kada će Srbi živjeti, rađati se i stvarati slobodu i u Srbiji i Republici Srpskoj - rekao je Vukelić novinarima.
Saradnik za kulturu u Predstavništvu Republike Srpske u Srbiji Borislav Maksimović istakao je da ovo veliko stradanje predstavlja jednu od najvećih rana srpskog naroda u Odbrambeno-otadžbinskom ratu za Republiku Srpsku i da te žrtve podsjećaju koliko je velika cijena stvaranja Republike Srpske.
- To nisu samo istorijske činjenice – to su priče naših porodica, koje svjedoče da je sloboda osvojena krvlju. Naša je sveta obaveza da čuvamo tu slobodu, da nikoga ne zaboravimo i da, kroz kulturu sjećanja i spomenike poput "Krajiške suze", gradimo mostove ka budućnosti, za nas i za naše potomke - rekao je Maksimović.
Maksimović je ukazao i na vječnu bratsku vezu sa Srbijom, gdje su Republika Srpska i Srbija uvijek bile jedna drugoj od pomoći kada je bilo najteže, te naveo da je to najjači temelj za slobdu, mir i prostepritet.
Predsjednik Saveza krajiških udruženja iz Novog Sada Ranka Srdić Milić podsjetila je na srpska stradanja u zapadnokrajiškim opštinama, te istakla da je glavni moto ovakvih obilježavanja sabornost i sjećanje na srpske žrtve.
Ona je podsjetila da je na području tih opština bio 31 logor za Srbe i 20 masovnih grobnica, a samo u Mrkonjić Gradu masovna grobnica sa 181 žrtvom.
- Znamo ko su nalogodavci i zločinci, ali niko nije procesuiran i odgovarao - rekla je Milićeva, napominjući da su ti krajevi etnički očišćeni od Srba, a demografska slika promijenjena.
Sekretar za regionalni razvoj Vlade Vojvodine Aleksandar Sofić istakao je da je srpski narod u Krajini vijekovima bio proganjan, ali nikada poražen, te dodao da je Srbija danas ekonomski jaka država, koja može da zaštiti i garantuje vitalne interese i legitmna prava srpskog naroda.
On je naveo da će Vlada Vojvodine dati doprinos kako bi Srbi van Srbije bili slobodni, čuvali svoju tradiciju, indentitet, kulturnu baštinu, njegujući sjećanja na srpske žrtve.
U ljeto i jesen 1995. godine sa područja 13 opština zapadne Krajine – Glamoč, Grahovo, Drvar, Petrovac, Ripač /Bihać/, Kupres, Јajce, Ključ, Sanski Most, Krupa na Vrbasu, Srbobran /Donji Vakuf/, Šipovo i Mrkonjić Grad, sa vjekovnih ognjišta prognano je više od 120.000 Srba, a ubijeno i nestalo 2.014 srpskih vojnika i civila.
U kombinovanim akcijama Hrvatske vojske, HVO-a i takozvane Armije BiH za nekoliko mjeseci, uz zvjerstva koja su tada počinjena, trajno je promijenjena demografska slika opština u kojima su vijekovima živjeli Srbi.
Dan sjećanja – pomen na stradanje Srba u 13 zapadnokrajiških opština 1995. godine održava se uz podršku Fonda za izbjegla, raseljena lica i za saradnju sa Srbima u regionu, Pokrajinskog sekretarijata za kulturu, javno informisanje i odnose sa vjerskim zajednicama, Komesarijata za izbeglice i migracije Republike Srbije i Predstavništva Republike Srpske u Srbiji.
Za obilježavanje je ustanovljen 13. septembar, dan kada Srpska pravoslavna crkva molitveno proslavlja novomučenike Јasenovačke kako bi se zajedno prisjetili i ovih mučenika.