Јovanović: Striktno poštovanje Dejtona - jedini osnov za održanje BiH
- Sada imamo situaciju gde se jedna od velikih sila, koja je bila i najznačajnija za donošenje tog sporazuma - SAD, povlači od politike intervencionizma u drugim zemljama, uključujući i BiH, što daje nadu da će proces ozdravljenja situacije u BiH kroz rehabilitaciju Dejtonskog sporazuma i čvrsto ostajanje na njegovim odredbama, biti taj željeni izlaz iz ove situacije - kaže Јovanović za Srnu.
On napominje da će se, ako bošnjačka strana bude sistematski blokirala taj proces, otvoriti mogućnost za razna druga rješenja, koja nisu poželjna ni za koga, a "diktiraju ih drugi, a ne Republika Srpska i srpski narod".
Situaciju u kojoj se zvaničnici Republike Srpske konstantno optužuju da krše Dejtonski sporazum, iako oni upravo insistiraju na njegovom striktnom sprovođenju, Јovanović tumači kao taktiku za skretanje pažnje sa pravih krivaca.
- To je kao kad lopovi viču: `Drž`te lopova!`. Oni moraju da skrenu pažnju i odgovornost sa sebe na nekog drugog, da bi mogli da nastave taj svoj zlokobni postupak sistematskog podrivanja Dejtonskog sporazuma na račun Republike Srpske. I to čine uz podršku određenih stranih, zapadnih faktora - kaže Јovanović.
On ocjenjuje da ovog puta izostaje podrška Amerike ili ona barem nije otvorena, što je, kako ističe, velika promjena i ohrabrujući znak za moguće ozdravljenje situacije u vezi sa Dejtonskim sporazumom.
- Situacija u vezi sa Dejtonskim sporazumom je prilično bolesna i morala bi da se što pre vrati u prvobitno stanje i da se sve strane obavežuju na striktno poštovanje svih ključnih odredaba tog sporazuma, jer je to jedina moguća pretpostavka za održavanje BiH - ističe Јovanović.
Ugledni diplomata navodi da se međunarodni mirovni sporazum, po tradicionalnom shvatanju i praksi, smatra nedodirljivim, da predstavlja neku vrstu "svete krave" i da se pokazalo da "kad god se u njega dira, izaziva se talas posledica koje se ne mogu predvideti".
Najbolji takav primjer je, kako ističe, povreda Versajskog mirovnog sporazuma, koji je izvršila Hitlerova Njemačka, a što je plaćeno sa 50 miliona žrtava u Drugom svjetskom vratu i ogromnim razaranjima.
- I mirovni ugovor u Dejtonu, koji je zaustavio bratoubilački građanski rat i koji nije započela srpska, već druga strana podupirana od zapadnih zemalja, nije samo tačka na rat, nego i čvrst temelj za mir i mirno vaspostavljanje i izgradnju BiH - kaže Јovanović.
To, navodi on, znači da je BiH unija sastavljena od dva entiteta približne veličine, sa punim međunarodnopravnim subjektivitetom, koji u istoj državi ostvaruju svoje zajedničke interese kroz odredbe mirovnog ugovora i aktuelne međusobne dogovore i van toga, ako su oba za to zainteresovana.
Јovanović ističe da je muslimanska, odnosno bošnjačka strana, Dejtonski mirovni sporazum od početka neuvjerljivo prihvatala i odmah izrazila nezadovoljstvo, te da je od američke strane dobila "utjehu" u vidu obećanja da će kasnije "sve biti podešavano" prema njihovim političkim potrebama.
- I to podešavanje je vršeno preko međunarodnog posrednika koji je dobio ovlašćenja koja izlaze iz okvira Dejtonskog mirovnog sporazuma, jer on ima interventnu vlast koja se uvek vrši na štetu srpskog entiteta Republike Srpske, i to zato što to pogoduje drugom entitetu kao većinskom, a dovodi u kritičan položaj Republiku Srpsku kao manji entitet - kaže Јovanović.
On ukazuje da su stalne intervencije potkopale Dejtonski mirovni sporazum do te mjere da je došlo do skoro kritične tačke međusobnog razlaza.
To je, navodi Јovanović, onda mobilisalo međunarodnu javnost da se više zainteresuje za stanje ovog mirovnog sporazuma.
- Način na koji je to pitanje nedavno tretirano u Savetu bezbednosti /UN/ pokazuje da taj mirovni sporazum ne može da tumači kako ko hoće, a naročito ne može da se nadograđuje međunarodnim posrednikom koji ima praktično vlast nad ugovorom i kao takav deluje - kaže Јovanović.
Opšti okvirni sporazum za mir u BiH, poznatiji kao Dejtonski mirovni sporazum, dogovoren je 21. novembra 1995. godine u vazduhoplovnoj bazi "Rajt-Paterson" kod Dejtona u američkoj državi Ohajo, a zvanično potpisan 14. decembra iste godine u Parizu.
Dejtonskim sporazumom je BiH definisana kao subjekt koji je sastavljen od dva entiteta i tri konstitutivna naroda, a njegovim Aneksom četiri, definisana je ustavna struktura BiH i nadležnosti kako na nivou BiH tako i nadležnosti entiteta.
U godinama nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma, pod pritiskom Kancelarije visokog predstavnika i Ustavnog suda BiH, Republici Srpskoj oduzeto je više od 80 nadležnosti, koje su prenesene na nivo BiH.