MKG: Glavni prioritet demilitarizacija, Priština da povuče specijalce sa sjevera KiM
- Kosovo bi trebalo da povuče svoje specijalne policijske jedinice iz regiona sa srpskom većinom, a dok to ne učini, trebalo bi da ih raspoređuje štedljivo i samo u koordinaciji sa mirovnim snagama NATO KFOR, koje ljudi na sjeveru vide kao vjerodostojnije s obzirom na njihovu posvećenost neutralnosti - navodi se u izvještaju.
Dodaje se da će, u odsustvu sveobuhvatnog političkog rješenja za situaciju na KiM, teret biti na Evropskoj uniji, Sjedinjenim Američkim Državama i NATO koji bi trebalo da, kako se navodi, održe mir i spriječe eskalaciju situacije dok ne sazre uslovi za dogovor.
Kao drugi prioritet ističe se "obezbjeđivanje potreba Srba na KiM - sa ili bez formalnog okvira za autonomiju".
- Ljudi na sjeveru zavise od škola, univerziteta i zdravstvenih ustanova kojim upravlja Srbija. Većina stanovništva radi na poslovima koje direktno ili indirektno plaća Beograd, a mnogi dobijaju socijalno osiguranje, sve u srpskim dinarima, preko mreže pošta i banaka koje Priština želi da zatvori - piše u izvještaju.
Dodaje se da etnička diskriminacija i jezičke barijere sprečavaju većinu Srba na KiM da budu na redovnom tržištu rada.
- Ako izgube pristup srpskim poslovima i beneficijama, mnogi će emigrirati. EU i SAD bi trebalo da podstiču Kosovo da garantuje da će ove ključne srpske usluge nastaviti da funkcionišu. Takođe treba da nastave da vrše pritisak na Prištinu da ukine zabranu uvoza hrane i lijekova iz Srbije, kao i korišćenja srpskog dinara. U svim ovim stvarima, Kosovo treba da slijedi vođstvo EU i SAD - navode iz Međunarodne krizne grupe.
Ističe se da "razumno rješenje" za situaciju na KiM već postoji i da je ono na stolu.
- U decembru 2022. godine, Evropska unija, koja posreduje u sporu Beograda i Prištine od 2011. godine, predložila je dalekosežni sporazum o normalizaciji kojim Srbija neće formalno priznati nezavisnost Kosova, već će se ponašati kao da ono jeste nezavisno - navodi se u izvještaju.
Dodaje se da bi, zauzvrat, Priština srpskoj manjini dala samoupravnu jedinicu koja bi se sastojala od 10 opština u kojima pretežno žive Srbi.
U dokumentu se navodi da je tačka sporenja upravo Zajednica srpskih opština, koju Priština i Beograd različito nazivaju
- Različiti nazivi odražavaju neslaganje oko njenog obima i njenih ovlašćenja - piše u izvještaju.
Sa druge strane, od Beograda se zahtijeva da prestane da podržava, kako se navodi, "paravojne aktivnosti i da procesuira one koji su umiješani u ubistvo kosovskih policajaca u mjeri u kojoj je to pod njegovom jurisdikcijom".
- Male su šanse da dijalogom, uz posredstvo EU, mogu da se prevaziđu ove prepreke, a odnos Beograda i Prištine vjerovatno će ostati zamrznut. U tom kontekstu, i strane i spoljni akteri koji žele mir na Zapadnom Balkanu treba da usmjere svoju pažnju na smanjenje kratkoročnog rizika od nasilja, a zatim i na ostvarive ciljeve koji mogu da podstaknu političku stabilnost u slučaju neuspješnog proboja u sporazumu o normalizaciji - navodi se u izvještaju.