Milaković: Nakon dolaska Trampa - ili promjena pristupa ili sunovrat EU
Milaković je istakao da će biti potrebna promjena pristupa kako u kontekstu odnosa na relaciji SAD-Rusija, tako i u pogledu adekvatnog postupanja u vojnom domenu, ali i nizu pitanja koja opterećuju njenu ekonomiju i socijalnu stabilnost.
U autorskom tekstu za Srnu Milaković je naveo da bi, vodeći se novim realnostima na globalnom planu, kao i izazovima koji karakterišu aktuelne evroatlantske odnose, aktivnosti koje se u ime BiH sprovode u cilju priključenja NATO-u i EU svakako trebale da uzmu u obzir i navedene aspekte kako bi se preduprijedio potencijalno poguban scenario.
POVRATAK TRAMPA
Milaković je podsjetio da je prije mjesec dana, 20. januara, Donald Tramp zvanično postao 47. predsjednik Sjedinjenih Američkih Država.
- Iako bi u drugačijim okolnostima taj prvi mjesec obavljanja dužnosti bio period postupne tranzicije i protokolarnih aktivnosti, to se za konkretan slučaj ne može reći s obzirom na to da je navedeni period prožet mnogobrojnim aktivnostima nove američke administracije kojima su započete duboke sveobuhvatne multivektorske promjene ka pretpostavljenom cilju sopstvene konsolidacije i revitalizacije - naveo je Milaković.
On je naglasio da takav pristup odražava strateško preusmjeravanje i zadire u pitanja same suštine unutrašnjeg uređenja kolektivnog Zapada, ali istovremeno i uloge SAD u svjetskom poretku koji je nakon Hladnog rata dominantno profilisala upravo njena ekspanzionistička neoliberalna globalistička ideološka matrica.
Sve ono što je pratilo ponovni dolazak Trampa na vlast, istakao je Milaković, u značajnoj mjeri je uticalo na izraženu agresivnost nove američke administracije u sprovođenju svojih zamisli, posebno u odnosu ka njenim protivnicima, eksponentima globalizma, i to ne samo u Americi, već i u Evropi.
- Takvim pristupom se već i u ovoj fazi direktno doprinijelo podrivanju podrazumijevane prirode evroatlantskih savezničkih odnosa, koji se ogledaju kroz najave američke administracije o uvođenju carina EU, ali i kroz otvorenu podršku njemačkom AfD, te istupa američkih zvaničnika na Minhenskoj bezbjednosnoj konferenciji polovinom februara u kojima su iznesene oštre kritike na račun evropske politike - naveo je Milaković.
OČEKUЈE SE SMANjENjE BROЈNOG STANjA AMERIČKOG VOЈNOG KONTIGENTA U NATO-u U EVROPI
On je naglasio da se stvoreni jaz u evroatlantskim odnosima dodatno proširio nakon inicijative, a potom i početka rusko-američkih pregovora o postizanju mira u Ukrajini, sprovedenih u Saudijskoj Arabiji, na koje nisu pozvani ni Brisel niti Kijev, što je izazvalo veoma burne reakcije evropskih političara, ali i paniku usljed doživljenog poniženja.
- Svi ovi događaji bili su svojevrsno upozorenje da se Trampove učestale najave o preispitivanju svrsishodnosti NATO-a počnu ozbiljnije shvatati. NATO kao vojno-politička organizacija, čije članice su istovremeno i većina država Evropske unije, neće nužno prestati da postoji, međutim za očekivati je redefinisanje američke uloge i smanjenje brojnog stanja američkog vojnog kontigenta u okviru NATO-a na evropskom tlu, što bi u suštinskom smislu umanjilo operativnu borbenu sposobnost Saveza - smatra Milaković.
Prema njegovim riječima, brojni su pokazatelji koje upućuju na takav zaključak, među kojima su učestale izjave američke administracije o neophodnosti da evropske članice povećaju finansijska izdvajanja na pet odsto od svog BDP-a, uz unapređenje svojih odbrambenih kapaciteta, naravno kupujući američko oružje i vojnu opremu.
- U prilog ovakvoj konstataciji idu i naznake sa rusko-američkih pregovora koje spominju povlačenje američkih vojnih snaga sa teritorije NATO članica pridruženih nakon 1990. godine. Takođe, u tom smislu se može posmatrati i saopštenje Pentagona od 19. februara o potrebi smanjenja budžetskih stavki za sopstvenu odbranu kako bi se sredstva preusmjerila na prioritete američke administracije u oblasti nacionalne odbrane, prevashodno, kako se navodi, u cilju većih ulaganja u Indo-Pacifik i bezbjednost američke granice sa Meksikom. Vojne komande koje nadgledaju operacije u Evropi, Bliskom istoku i Africi nisu izuzete iz planova redukcije. Ovakav pristup upućuje na to da se Sjedinjene Države vraćaju ka izolacionizmu u odnosu na Evropu - istakao je Milaković.
MARGINALIZACIЈA EVROPE
On je naveo da je neophodno imati na umu da marginalizacija Evrope nije samo izraz trenutnih okolnosti, već je to prirodna posljedica dugotrajne izloženosti zavisnom i podređenom položaju u odnosu na Ameriku.
- Međutim, i pored toga, sve su izraženija nastojanja zvaničnog Brisela da razvije autonomne odbrambene strukture uprkos izraženom padu globalne konkurentnosti, recesiji, inflaciji, deindustrijalizaciji, nedostatku inovativnosti u oblasti savremenih tehnologija i vještačke inteligencije, nepristupačnosti povoljnih izvora sirovina i energenata usljed sopstvenih pogubnih odluka, te negativnim demografskim trendovima i migracionim procesima - naveo je Milaković.
U nemogućnosti da se suoči sa realnošću novog svijeta u kojem EU više ne predstavlja faktor na globalnom planu, Milaković je dodao da su uočljive učestale neutemeljene političke inicijative, te paušale ocjene, pored ostalog i u pogledu samostalnih konvencionalnih evropskih vojnih snaga kao protivteže Rusiji.
PORUKE SA BALTIKA GENERALA KLEMESENA
Da su evropski konvencionalni vojni kapaciteti nedovoljni i neadekvatni, nakon decenija zapuštanja, a njihove političke ideje i odluke nepromišljene kada zagovaraju inicijative o evropskom djelovanju bez Sjedinjenih Država, Milaković kaže da ukazuje i penzionisani danski general Klemesen, nekadašnji komandant Baltičkog odbrambenog koledža, smeštenog u estonskom gradu Tartu.
Milaković je, nakon završene Vojne akademije u Srbiji, kao oficir Vojske Republike Srpske bio jedan od onih koji su upućeni i sa uspjehom završili komandno-štabnu školu na Baltičkom odbrambenom koledžu, dobivši široka znanja primarno u planiranju i izvođenju vojnih operacija baš u periodu kada je na čelu te vojnoobrazovne ustanove bio general Klemesen.
On je istakao da Klemesen, kao neko ko je stasavao i sticao profesionalna iskustva bivajući kadar NATO-a, u svojim tekstovima pruža raznovrsne analize i kritički osvrt po mnogim pitanjima, između ostalog u pogledu inferiornosti današnjih evropskih vojnih snaga Saveza.
- U svom nedavno publikovanom tekstu, kritikovao je prijedlog bivšeg generalnog sekretara NATO-a Andersa fog Rasmusena o potrebi upućivanja od 50.000 do 100.000 vojnika evropskih mirovnih snaga u Ukrajinu. Po njemu, Rasmusen je time, i pored više godina na čelu NATO-a, pokazao da on i dalje ništa ne razumije o vojnim realnostima u /evropskim/ zemljama članicama i da bi, čak i kada bi to kratkotrajno bilo ostvarivo, takav potez potpuno osakatio odbranu matičnih država - naveo je Milaković.
RUSIЈA BI LAKO OVLADALA BALTIČKIM DRŽAVAMA
Kada je riječ o NATO sposobnostima u Evropi, ilustrativan je osvrt generala Klemesena o evropskom zanošenju u pogledu adekvatnosti odbrane baltičkih zemalja, koje bi sa svojim malobrojnim stanovništvom i ograničenim resursima trebale da brane više od 1.200 kilometara granice, što ima negativne implikacije na ostatak kontinenta.
- Povlačeći paralele sa pristupom koji je dominirao od 1950-ih, navodi da su tadašnje države NATO-a na prvoj liniji fronta /poput Danske/ dobijale i naoružanje i municiju za vojne snage, pri čemu je infrastruktura bila zajednički finansirana, dok su ljudstvo samostalno obezbjeđivali. Međutim, suprotno takvom primjeru, prema navodima generala Klemesena, ništa slično se nije dogodilo kada su baltičke zemlje pristupile NATO-u, pa čak ni nakon 2014. godine, kada je zauzet stav da postoji teritorijalna prijetnja. Čak im nije ni savjetovano da kopiraju finski model i maksimalno iskoriste regrutnu vojnu obavezu. Svojevremeno, kao vojni ataše u baltičkim zemljama izvršio je potpunu procjenu graničnih oblasti. Prema njegovoj analizi, minimalno je neophodan po jedan korpus u svakoj od tri zemlje, i to sa po tri divizije u Estoniji i Letoniji, te četiri divizije u Litvaniji. Međutim, trenutno, Estonija ima samo dve brigade, Letonija jednu, a Litvanija tri. S obzirom na to da je Baltik previše isturena oblast za vazduhoplovne operacije, situacija u vazdušnom prostoru zavisi od upotrebe baza u Švedskoj, dok se podrška i komunikacija oslanjaju na zaštićene pomorske linije snabdijevanja u Baltičkom moru - naveo je Milaković.
Sumirajući svoj osvrt, prema mišljenju generala Klemesena, Rusija bi trenutno mogla lako da ovlada baltičkim državama strateškim udarom, zaobilazeći ograničene nacionalne snage i male NATO jedinice raspoređene u okviru pojačanog prisustva.
- S obzirom na to da nijedna NATO članica zapadno od baltičkih zemalja nije zadržala teritorijalne odbrambene snage, sve zavisi od toga da li će se Baltik odbraniti – ako izgubi, po njemu, sve je gotovo. Prema Klemesenovoj ocjeni, korišćenje hladnoratovskih struktura i nivoa pripravnosti kao inspiracije veoma je dobra ideja, no sada je već prekasno. Prekasno bi bilo čak i da su pripreme otpočele 2014. godine - naveo je Milaković.
PROMЈENA PRISTUPA ILI SUNOVRAT EU
U svjetlu sveukupnih dešavanja uzrokovanih dolaskom nove američke administracije na vlast, Milaković je istakao da je evidentno da će se posljedice negativno odraziti na Evropsku uniju koja će biti prisiljena da iznalazi način kako bi se povoljnije pozicionirala u novoj konstelaciji odnosa u svijetu.
On je naveo da ta pozicija zasigurno neće biti ona koja je obilježila njeno postojanje od nastanka do danas, nego će zahtijevati promjenu pristupa, kako u kontekstu odnosa na relaciji Sjedinjene Države – Rusija, tako i u pogledu adekvatnog postupanja u vojnom domenu, ali i čitavom nizu pitanja koja objektivno opterećuju njenu ekonomiju i socijalnu stabilnost, inače joj prijeti sunovrat.
- Vodeći se novim realnostima na globalnom planu, kao i izazovima koji karakterišu aktuelne evroatlantske odnose, aktivnosti koje se u ime BiH sprovode u cilju priključenja NATO-u i Evropskoj uniji svakako bi trebale da uzmu u obzir i navedene aspekte, kako bi se preduprijedio potencijalno poguban scenario - naglasio je Milaković u tekstu, koji je objavljen i na sajtu CDPI https://cdpirs.org/lice-i-nalicje-evroatlantskih-odnosa-cdpirs-milakovic/.