Predstavljena knjiga "Јugoslavija u senci rata" DŽona Pola Njumena
- Istražujući kulturu pobjede i poraza na prostoru Јugoslavije nakon Prvog svjetskog rata, prof. DŽon Pol Njumen suočio se sa istorijski skrajnutim dokumentima koje su prekrile velike teme i događaji - kazala je Gordana Milosavljević Stojanović.
Ona je navela da "novostvorena država u čijim granicama su se našli pobjednici i poraženi, nije imala dovoljno kapaciteta da se izbori s unutrašnjim problemima koji su nastali ujedinjenjem, ali i koji su bili naslijeđeni iz Austrougarske i balkanskih ratova".
- Krhka i ratom opustošena Kraljevina Јugoslavija, pod teretom je gradila svoj politički i pravni sistem usmjeravajući energiju na međunarodne odnose, dok su njeni građani očekivali brži i pravedniji boljitak za sebe. Pobjednici i poraženi u istoj državi nisu deijlili iste vrijednosti; političke partije zahtjeve građana podredile su svojim interesima, a ekstremisti nezadovoljstvo naroda usmjerili ka nacionalnoj netrpeljivosti - istakla je urednica.
Prema njenim riječima, "turbulentne političke prilike, međupartijski sukobi i diktatura doprinijeli su da se jaz među pobjednicima i poraženima produbljuje u godinama između dva rata, eskalirajući kroz ponovni sukob obilježen osvetom i zločinima poraženih u Velikom ratu. Kao neutralni posmatrač, prof. Njumen u knjizi analizira zaostavštinu Prvog svjetskog rata čije posljedice do danas nagrizaju Evropu i kreiraju geopolitičke prilike na Balkanu, nudeći pogled iskosa na našu prošlost".
NNjmen u predgovoru ističe da je ovo kritički pristup prošlosti, kao što svi istorijski spisi i tumačenja treba da budu.
"Polazište mog istraživanja počivalo je na želji da se bolje razumiju razlozi zbog kojih je Kraljevina Јugoslavija bila suočena s toliko mnogo teškoća u stvaranju integrisane i funkcionalne političke i nacionalne kulture. Vjerujem da su veoma različita iskustva pojedinih dijelova njenog stanovništva tokom Prvog svjetskog rata bila korijen mnogih nedaća. To je, smatram, problem koji se kroz istoriju iznova javlja u većini zemalja koje su pokušale da pomire razjedinjena ratna naslljeđa", navodi autor.
U ovoj knjizi sam, dodaje on, nastojao da identifikujem pomenute probleme, kao i da promislim na koji način nasilje i podjele jednog rata, u datim okolnostima, mogu da izbiju na površinu u narednim ratovima.
"U rasvjetljavanju ove teme predstoji još posla, posebno u vezi s onim što je posljednje navedeno, a ja se nadam da će moja knjiga makar da uzrokuje diskusiju, raspravu, čak i neslaganje", napisao je Njumen u predgovoru knjige koju je u Velikoj Britaniji objavila ugledna izdavačka kuća Kembridž juniverziti pres.
Šarenac je naglasio da se "NNjmen veoma ozbiljno bavio temom koju je odabrao i zahvaljujući odličnom znanju srpskog jezika mogao je da čita arhivsku građu svih bivših republika SFRЈ".
On je, istakao je Šarenac, pomno istražio šta se događalo tokom Velikog rata sa srpskim i hrvatskim seljacima i civilima, i detaljno je istražio kako je došlo do neprijateljstva između dva srodna naroda koji je došao do izražaja tokom Drugog svjetskog rata.
Šarenac je ocijenio da je Njumenova knjiga dragocjeni doprinos građi o narodima Јugoslavije tokom prvog i drugog svjetskog rata i redak pogled sa strane o našim narodima tokom 20 vijeka.
Prevodilac Dmitar Tasić je istakao da je knjiga izuzetno kvalitetno napisana i da je tokom prevođenja uživao u autorovom specifičnom pristupu temi koju je obrađivao. "Knjiga priča o ljudima koji su doprinijeli stvaranju Јugoslavije i kako je ta država funkcionisala, a ja sam mu, kao istoričar po obrazovanju, pomogao da ispravi neke greške", kazao je Tasić.
On je pohvalio Njumena da je prišao istorijskoj građi na savremeni način, da bude zanimljiva najširoj čitalačkoj publici i da knjiga poput ove imaju sve veći broj čitalaca.